Prezentujemy Państwu materiały edukacyjne autorstwa dr hab Agnieszki Żyta, ekspertem z edukacji i rehabilitacji osób z niepełnosprawnością intelektualną, która współpracuje z Kręgami Wsparcia.
Publikacja: Inkluzja społeczna dorosłych z niepełnosprawnością intelektualną a samostanowienie – kręgi wsparcia jako propozycja działań.
Zgodnie ze współczesnym podejściem do praw i możliwości osób z niepełnosprawnościami, jedną z podstawowych zasad jest “równe prawo wszystkich osób niepełnosprawnych do życia w społeczeństwie, wraz z prawem dokonywania takich samych wyborów, na równi z innymi osobami” (Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych, 2006, art. 19). Aby to prawo miało szanse na urzeczywistnienie, konieczne wydaje się z jednej strony przygotowanie jednostek z niepełnosprawnościami do samostanowienia i zdobywania umiejętności i zdolności potrzebnych do decydowania o swoim życiu, z drugiej – stworzenie odpowiednich warunków w środowisku życia poprzez likwidację barier, zapewnienie właściwych warunków funkcjonowania, edukacji i pracy oraz przygotowanie społeczeństwa do obcowania z osobami z niepełnosprawnościami na zasadzie poszanowania ich praw, równego traktowania oraz otwartości na różnorodność i indywidualne potrzeby. Osoby z niepełnosprawnością intelektualną należą do grup szczególnie narażonych na marginalizowanie, nierówne traktowanie i niedocenianie ich potencjału. Wynika to często z niewiedzy otoczenia, przestarzałego podejścia do istoty niepełnosprawności intelektualnej i możliwości działań wspierających, niekiedy także z braku pewnych rozwiązań formalnych. Przykłady dobrych praktyk z innych krajów z zakresu wspierania autonomii i samostanowienia oraz podmiotowego traktowania potrzeb tych osób na różnych etapach życia, pozwalają podejmować różne działania mające na celu rzeczywistą inkluzję społeczną tej grupy osób. Jest to jedno z podstawowych zadań współczesnej rehabilitacji i pedagogiki specjalnej, a jednocześnie podstawa do poprawy jakości życia osób z niepełnosprawnością intelektualną oraz członków ich rodzin. Projekt Kręgów Wsparcia, zaprezentowany w niniejszym artykule, to przykład rozwiązań o dużym znaczeniu praktycznym dla konkretnych osób i ich bliskich, ale także propozycja działań mających pozytywny wpływ na poprawę świadomości i postaw społeczności lokalnej wobec osób z niepełnosprawnościami.
Publikacja: Rodzice dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną wobec kręgów wsparcia jako modelu pracy środowiskowej wspierającego inkluzję społeczną. Raport z badań fokusowych.
Wprowadzenie: Kręgi Wsparcia są przykładem działań wspierających inkluzję społeczną osób z niepełnosprawnością intelektualną oraz ich „bezpieczną przyszłość” w środowisku lokalnym. Ważnym elementem wpływającym na ich sukces jest m.in. poznanie oczekiwań i działań rodziców dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną związanych z przygotowaniem ich córek oraz synów do niezależnego życia we włączającym środowisku lokalnym.
Cel badań: Celem badania było poznanie, jak rodzice osób z niepełnosprawnością intelektualną oceniają działania przygotowujące do „bezpiecznej przyszłości” oraz jakie mają oczekiwania wobec Kręgów Wsparcia jako rozwiązań wspierających niezależne życie w środowisku lokalnym.
Metoda badań: Do zbadania opinii, planów na przyszłość oraz nadziei i obaw związanych z uczestnictwem w Kręgach Wsparcia wyrażanych przez matki i ojców została wykorzystana interpretacyjna analiza fenomenologiczna. Badanie przeprowadzono z użyciem wywiadów fokusowych z osiemnastoma rodzicami dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną.
Wyniki: Analiza materiału pozwoliła na wyodrębnienie trzech tematów nadrzędnych. Nadrzędne tematy obejmowały: (1) znaczenie Kręgów Wsparcia dla osób z niepełnosprawnością intelektualną i ich rodzin, (2) obawy i nadzieje związane z Kręgami Wsparcia oraz (3) potrzeby i pomysły związane z rozwijaniem idei Kręgów Wsparcia.
Wnioski: Wyniki mogą być wykorzystane przez profesjonalistów pracujących w instytucjach wspierających osoby z niepełnosprawnością intelektualną, aby poprawić współpracę z rodzinami tych osób, lepiej odpowiadać na ich potrzeby oraz rozwijać ideę budowania Kręgów Wsparcia.
Cała publikacja dostępna jest w poniższym pliku.
Agnieszka Żyta – Dr hab., prof. Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, pedagog specjalny (pedagogika osób niepełnosprawnych intelektualnie, tyflopedagogika), nauczyciel akademicki. Autorka i współautorka czterech monografii (m.in. Rodzeństwo osób z głębszą niepełnosprawnością intelektualną, Kraków 2004, Życie z zespołem Downa. Narracje biograficzne rodziców, rodzeństwa i dorosłych osób z zespołem Downa, Kraków 2011) i około 150 artykułów naukowych. Autorka pozycji popularnonaukowych z zakresu edukacji i rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami i wspierania ich rodzin (m.in. Rodzeństwo osób z niepełnosprawnością. Wspólne dorastanie. Dylematy. Wsparcie. Cz. I. [w:] Rodzeństwo osób z niepełnosprawnością. „Bardziej Kochani”, Warszawa 2013). Kierownik studiów podyplomowych z edukacji i rehabilitacji osób z niepełnosprawnością intelektualną (UWM Olsztyn). Zainteresowania badawcze: sytuacja psychospołeczna rodzin osób z niepełnosprawnościami i ich wspieranie (matki, ojcowie, rodzeństwo); samostanowienie i autonomia osób z niepełnosprawnością intelektualną; problemy dorosłości (związki, rodzicielstwo, praca) osób z niepełnosprawnością intelektualną.