W modelu środowiskowego wsparcia osób z niepełnosprawnością intelektualną zdecydowanie kluczową rolę pełni rodzina – zarówno jej predyspozycje wyjściowe: otwartość na zmiany i wewnętrzna odwaga, jak i stopień świadomości w relacjach z niepełnosprawnym członkiem rodziny czy gotowość do współuczestniczenia w budowaniu kręgu wsparcia.

Skonkretyzowanie wizji bezpiecznej przyszłości niepełnosprawnego członka rodziny w trakcie spotkań ze specjalistami zawsze odbywa się w oparciu o dokument nazwany „Planem na przyszłość”, który zawiera wszystkie obszary wokół osoby niepełnosprawnej oraz życia rodziny, które trzeba przepracować, omówić, zmienić, aby zbudować bezpieczną przyszłość. „Plan na przyszłość” obejmuje: sposób funkcjonowania osoby z NI w rodzinie i jej rolę, relacje między członkami rodziny, zasoby otoczenia społecznego rodziny i jej otwartość, warunki mieszkaniowe, finansowe, życiowe; sytuację prawną osoby z NI, sytuację osobistą. W każdym z tych obszarów, we wspólnej pracy specjalisty ds. rodzin oraz członków rodziny, z udziałem osoby z niepełnosprawnością intelektualną, której plan dotyczy wytyczone zostaną kierunki zmian, dążenia i cele rodziny. Wybrane zostaną priorytety rodziny – najważniejsze punkty planu, te, na których zależy rodzinie najbardziej (rodzina oznacza całą rodzinę, w tym osobę z niepełnosprawnością).

Konstruowany indywidualnie plan rodziny na przyszłość w oparciu o środowiskowe wsparcie, uwzględnia specyficzne potrzeby i możliwości osób z różnym rodzajem i stopniem niepełnosprawności, przy założeniu, że perspektywa budowania bezpiecznej przyszłości może być odmienna u rodzin opiekujących się osobą z niepełnosprawnością intelektualną z pewnym stopniem samodzielności od rodzin osób całkowicie zależnych w codziennym funkcjonowaniu od wsparcia innych. W planach bezpiecznej przyszłości zakładane są bardzo zróżnicowane rozwiązania, w zależności zarówno od gotowości rodziny do zaangażowania się w taki plan, jak od indywidualnych cech osobistych i samodzielności osoby z niepełnosprawnością. Plan poprzedzony będzie diagnozą potrzeb każdej osoby z osobna i jej rodziny.

Przez cały okres wdrażania Modelu na poziomie lokalnym toczy się proces budowania świadomości rodziny, a towarzyszą temu działania rozwijające jej umiejętności jako najważniejszego uczestnika budowanego kręgu.

Jednym z kluczowych elementów są szkolenia z różnymi specjalistami. Pomimo pandemii członkom kręgów wsparcia w Biskupcu, Ostródzie i Suwałkach udało się zorganizować szkolenia dla rodziców i spotkania z ekspertami. Za nami warsztaty „Nikt nie jest rodzicem doskonałym”. Warsztaty mają na celu przekonanie rodziny do tego, że przyszłość należy budować już dziś, że nie ma planu idealnego – nikt nie zabezpieczy w sposób pełny i doskonały przyszłości swojego dorosłego dziecka z niepełnosprawnością. Natomiast, nigdy nie jest za późno na przygotowanie takiego planu. Plan minimalny jest lepszy niż żaden. Rodzice są najważniejszymi osobami w życiu osób z NI. Nikt nie ma takiej wiedzy o naszym bliskim. Ocena realności planu nie musi być zrobiona na początku drogi budowania przyszłości. Plan może być budowany stopniowo; jest to zapoczątkowanie procesu zmian w świadomości rodziców.

Eksperci różnego szczebla podejmują z rodzinami rozmowy o zależności osób z NI od rodziny, wzmacniania jej niezależności, usamodzielnianiu, wspieraniu rozumnym, nadopiekuńczości, wyręczaniu, faktycznym ubezwłasnowolnieniu, wzmacnianiu bezradności. Warsztaty „Moje dorosłe dziecko – niezależna istota” mają na celu zwrócenie uwagi najbliższego otoczenia, na każdą z osób z niepełnosprawnością jako autonomiczne jednostki.

W Modelu zakłada się aktywne uczestnictwo rodzin, obejmujące różne jego formy z uwzględnieniem zróżnicowanych postaw, obaw i poziomu lęku osób z NI i innych członków rodziny. Przewidujemy ponadto zorganizowanie warsztatów wspierających, a także zajęć wspomagających niektóre umiejętności rodzicielskie. Tematy warsztatów mogą być zróżnicowane w każdym ze środowisk i będą wynikały z realnych potrzeb danej grupy rodziców.