1. Warsztat Terapii Zajęciowej jest placówką „stwarzającą osobom niepełnosprawnym niezdolnym do podjęcia pracy możliwość rehabilitacji społecznej i zawodowej w zakresie pozyskania lub przywracania umiejętności niezbędnych do podjęcia zatrudnienia”. Warsztaty mogą być organizowane przez fundacje, stowarzyszenia i inne

 Dla kogo są WTZ:

uczestnikami tej formy rehabilitacji mogą być osoby w wieku aktywności zawodowej z orzeczonym znacznym stopniem niepełnosprawności lub z umiarkowanym stopniem wtedy, gdy w orzeczeniu widnieje symbol 01-U i 02-P i gdy w orzeczeniu umieszczono wskazanie do uczestnictwa  w warsztatach terapii zajęciowej.

Zadania WTZ

Prowadzenie kompleksowej aktywizacji społecznej i zawodowej oraz przygotowania uczestników do samodzielnego życia i podjęcia pracy zawodowej. Zajęcia w WTZ obejmują:

• grupowe zajęcia z zakresu terapii zajęciowej organizowane w różnorodnych pracowniach tematycznych,
• indywidualny trening na stanowisku pracy, staże zawodowe, praktyki,
• zajęcia z pośrednictwa pracy i poradnictwa doradczo-prawnego,
• udział w realizacji programów

Uczestnicy WTZ, ich rodziny nie ponoszą odpłatności, a w ramach treningu ekonomicznego otrzymują do dyspozycji środki w wysokości nie przekraczającej 20 % minimalnego wynagrodzenia (zazwyczaj ok. 100 zł miesięcznie).

Formy zatrudnienia

2. Zakład pracy chronionej jest przedsiębiorstwem przystosowanym do zatrudniania osób z niepełnosprawnościami. Do głównych celów jego funkcjonowania należy nie tylko wypracowanie zysku, jak w każdej firmie, ale także aktywizacja zawodowa osób, które nie poradziłyby sobie na otwartym rynku pracy.

Decyzję w sprawie nadania statusu zakładu pracy chronionej (ZPCh) wydaje wojewoda. Aby otrzymać status ZPCh przedsiębiorstwo musi:

• prowadzić działalność gospodarczą przez co najmniej 12 miesięcy,
• zatrudniać ogółem co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty,
• przez co najmniej 6 miesięcy osiągać następujące wskaźniki zatrudnienia osób niepełnosprawnych:
  • co najmniej 50%, w tym co najmniej 20% ogółu zatrudnionych stanowią osoby ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności albo co najmniej 30% pracowników stanowią osoby niewidome, z chorobą psychiczną lub z niepełnosprawnością intelektualną ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności;

• posiadać obiekty i pomieszczenia odpowiadające przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy, spełniające wymagania dostępności do nich i uwzględniające potrzeby osób niepełnosprawnych w zakresie przystosowania stanowisk pracy, pomieszczeń higieniczno- sanitarnych i ciągów komunikacyjnych,
• zapewniać doraźną i specjalistyczną opiekę medyczną, poradnictwo i usługi

Przedsiębiorcy przysługują dopłaty z PFRON do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych w wysokości:

• 450 zł miesięcznie w przypadku osoby z lekkim stopniem niepełnosprawności,
• 1125 zł przy stopniu umiarkowanym,
• 1800 zł przy stopniu

Pracodawca, który otrzymał status Zakładu Pracy Chronionej, pod rygorem jego utraty musi stale utrzymywać warunki dotyczące zatrudnienia, wyposażenia zakładu i oferowanego pracownikom wsparcia.

ZPCh ma obowiązek utworzenia i prowadzenia zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych (ZFRON), z którego środki przeznacza na rehabilitację zawodową, społeczną i leczniczą pracowników.

Zakładom pracy chronionej przysługują szczególne uprawnienia:

• zwolnienie z niektórych podatków,
• zwolnienie z opłat (z wyjątkiem opłaty skarbowej i opłat o charakterze sankcyjnym),
• dodatkowe wsparcie z PFRON:
  • dofinansowanie w wysokości do 50% oprocentowania zaciągniętych kredytów bankowych, pod warunkiem wykorzystania tych kredytów na cele związane z rehabilitacją zawodową i społeczną osób niepełnosprawnych;
  • zwrot dodatkowych kosztów budowy lub rozbudowy obiektów i pomieszczeń zakładu, wynikającej z zatrudniania osób niepełnosprawnych.

 

 

3. Zakład aktywności zawodowej jest placówką, której zadaniem jest rehabilitacja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych. Może być prowadzony przez gminę, powiat, fundację, stowarzyszenie lub inną organizację społeczną.

Organizator może uzyskać dla tej jednostki status zakładu aktywności zawodowej (ZAZ), jeżeli:

• co najmniej 70% ogółu osób zatrudnionych w tej jednostce stanowią osoby niepełnosprawne (w szczególności skierowane do pracy przez powiatowe urzędy pracy):

1. zaliczone do znacznego stopnia niepełnosprawności,

 

1. zaliczone do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności w związku ze stwierdzeniem autyzmu, niepełnosprawności intelektualnej lub choroby psychicznej oraz posiadające wskazanie do podjęcia zatrudnienia i kontynuowania rehabilitacji zawodowej w warunkach pracy chronionej; (stan zatrudnienia tych osób nie może być wyższy niż 35% ogółu zatrudnionych)

• spełnia następujące warunki:
• obiekty i pomieszczenia użytkowane przez zakład pracy odpowiadają przepisom i zasadom bezpieczeństwa i higieny pracy,
• uwzględniają potrzeby osób niepełnosprawnych w zakresie przystosowania stanowisk pracy, pomieszczeń higieniczno-sanitarnych i ciągów komunikacyjnych oraz spełniają wymagania dostępności do nich,
• jest zapewniona doraźna i specjalistyczna opieka medyczna, poradnictwo i usługi rehabilitacyjne;
• przeznacza uzyskane dochody na zakładowy fundusz aktywności;
• uzyska pozytywną opinię starosty o potrzebie utworzenia zakładu aktywności zawodowej, z wyjątkiem przypadku, gdy organizatorem jest

Wniosek o utworzenie zakładu aktywności zawodowej organizator składa do marszałka województwa, z którym też zawiera umowę o dofinansowanie kosztów utworzenia i działania ZAZ ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

Maksymalna kwota dofinansowania kosztów tworzenia zakładu aktywności zawodowej nie może przekroczyć 65%. Natomiast dofinansowanie ze środków PFRON bieżącej działalności ZAZ wynosi do 90%. Pozostałe 10% może pochodzić ze środków samorządu wojewódzkiego lub od sponsorów, lub z innych źródeł.

Decyzję o nadaniu jednostce statusu zakładu aktywności zawodowej wydaje wojewoda.

4. Zatrudnienie wspomagane to specjalistyczna, kompleksowa i zindywidualizowana forma wspierania aktywności na otwartym rynku pracy tych osób z niepełnosprawnościami, u których rodzaje i stopień niepełnosprawności powodują, że ich sytuacja na tym rynku jest szczególnie trudna. W grupie osób o szczególnych trudnościach w znalezieniu i utrzymaniu pracy, które bez kompleksowego wsparcia trenera pracy nie miałyby szans na podjęcie i utrzymanie zatrudnienia należy wskazać:

• osoby z długotrwałą, chroniczną niepełnosprawnością o charakterze psychicznym;
• osoby z niepełnosprawnością intelektualną;
• osoby autystyczne;
• osoby ze sprzężeniami (w tym, osoby z mózgowym porażeniem dziecięcym, osoby głuchoniewidome i inni).

Zatrudnienie wspomagane polega na udzielaniu indywidualnej pomocy osobom z niepełnosprawnościami w uzyskaniu dostępu do zatrudnienia zgodnego z ich wyborem, przy stałym wsparciu. Osoby te, z racji swojej niepełnosprawności, najczęściej posiadają niski poziom wykształcenia (podstawowe, często niepełne, realizowane w formie nauczania indywidualnego bądź zawodowe specjalne), brak kwalifikacji i doświadczeń społecznych  i zawodowych. Celem jest zapewnienie tym osobom aktywnej integracji w społeczności lokalnej oraz umożliwienie osiągnięcia samodzielności ekonomicznej.

Zatrudnienie wspomagane różni się tym od innych modeli rehabilitacji i zatrudnienia osób  z niepełnosprawnością, że umożliwia dostosowanie stanowiska pracy do indywidualnych predyspozycji i preferencji, doprowadza wprost do zatrudnienia, zapewnia szkolenie w trakcie wykonywania pracy i wspomaga danego pracownika tak długo, jak jest to konieczne.

Europejska Unia Zatrudnienia Wspomaganego (European Union of Supported Employment

• EUSE) definiuje zatrudnienie wspomagane jako pracę zarobkową w zintegrowanym środowisku na otwartym rynku pracy, przy zapewnieniu pracownikowi niepełnosprawnemu stałego wspomagania. Istotę zatrudnienia wspomaganego stanowi trwałe zatrudnianie osoby niepełnosprawnej, która otrzymuje wsparcie trenera pracy w opanowaniu niezbędnych umiejętności do wykonywania zadań i obowiązków zawodowych. Trener pracy organizuje także długoterminowe wsparcie oraz monitoruje przebieg pracy osoby

Zatrudnienie wspomagane, zgodnie ze standardami EUSE, obejmuje 5 etapów:

• Etap 1: Zaangażowanie – celem działań na tym etapie jest przygotowanie osoby do podjęcia świadomej decyzji o uczestnictwie w programie zatrudnienia
• Etap 2: Tworzenie profilu zawodowego – identyfikacja umiejętności, kompetencji, mocnych i słabych strony osoby z niepełnosprawnością, aby stworzyć Profil zawodowy a następnie Indywidualny Plan Działania. Istotą tego etapu jest włączenie osoby z niepełnosprawnością w proces planowania jej przyszłości.
• Etap 3: Znajdowanie pracy – działania podejmowane na tym etapie ukierunkowane są na poszukiwanie pracy z wykorzystaniem wszelkich dostępnych kanałów. Osoba z niepełnosprawnością aktywnie w tym uczestniczy, w szczególności podczas procesu podejmowania decyzji. Ponadto, jest na bieżąco informowana o postępach w szukaniu
• Etap 4: Zaangażowanie pracodawcy – na tym etapie prowadzone są rozmowy mające na celu zainteresowanie pracodawcy zatrudnieniem konkretnej osoby z niepełnosprawnością. Ponadto, następuje zaprezentowanie pełnej oferty usług oferowanych pracodawcy w ramach zatrudnienia wspomaganego, w tym doradztwo personalne dla pracodawcy, doradztwo prawne, szkolenie środowiskowe dla innych pracowników pracodawcy, udział w ustalaniu warunków zatrudnienia pracownika z niepełnosprawnością.
• Etap 5: Wsparcie w miejscu pracy i poza nim – forma i poziom wsparcia udzielanego osobie z niepełnosprawnością są uzależnione od jej potrzeb, posiadanych przez nią umiejętności oraz rodzaju

Zatrudnienie wspomagane jest korzystną formułą zatrudnienia osoby z niepełnosprawnością dla pracodawcy. W zatrudnieniu wspomaganym istotne jest, aby pracownik z niepełnosprawnością trafił na właściwe stanowisko pracy zgodnie z posiadanymi kompetencjami. Od stopnia dopasowania pracownika do stanowiska pracy zależy jego zaangażowanie, efektywność oraz poczucie satysfakcji z pracy. Osoba spełniająca wymagania związane ze stanowiskiem, rzadziej popełnia błędy, rzadziej źle wykonuje swoją pracę. Pracownik odpowiednio dopasowany do swojego stanowiska ma większą szansę na zadowolenie z wykonywania powierzonych mu zadań, w związku z czym wykonuje je lepiej. Za dopasowanie pracownika do stanowiska pracy odpowiada trener pracy. Podmiot realizujący usługę zatrudnienia wspomaganego pełni dla pracodawcy rolę doradcy personalnego.

Kolejnym krokiem w usłudze zatrudnienia wspomaganego jest szkolenie pracownika z niepełnosprawnością na stanowisku pracy przez trenera pracy. Proces szkolenia obejmuje pełne wdrożenie w zakres obowiązków, naukę standardów pracy obowiązujących w danej firmie, zaznajomienie z kulturą organizacyjną firmy oraz integrację z zespołem pracowniczym. Trener pracy monitoruje cały proces zatrudnienia osoby, prowadzi ewentualne szkolenia wyrównawcze, jest również doradcą pracodawcy w zakresie wszelkich formalności związanych z zatrudnieniem osoby z niepełnosprawnością.

Pracodawca z otwartego rynku pracy zatrudniający osobę z niepełnosprawnością może starać się o pomoc finansową w postaci:

• dofinansowania do wynagrodzeń pracowników z niepełnosprawnościami,
• dofinansowania szkoleń pracowników z niepełnosprawnościami,
• zwolnienia z wpłat na PFRON,
• zwrotu kosztów przystosowania i wyposażenia stanowisk pracy,
• dofinansowania do pensji asystentów osoby niepełnosprawnej.

 

1. Dofinansowanie do wynagrodzeń:

Kwota miesięcznego dofinansowania do wynagrodzenia pracownika z niepełnosprawnością jest uzależniona od:

• wymiaru czasu pracy pracownika,
• stopnia niepełnosprawności,
• występujących schorzeń szczególnych,
• typu

Kwota miesięcznego dofinansowania nie może przekroczyć kwoty 90% faktycznie poniesionych kosztów płacy, a w przypadku pracodawcy wykonującego działalność gospodarczą kwota miesięcznego dofinansowania nie może przekroczyć 75% poniesionych miesięcznych kosztów płacy (wynagrodzenie brutto, obowiązkowe składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe, obowiązkowe składki na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych). Podstawę do wyliczenia kwot miesięcznego dofinansowania stanowi minimalne wynagrodzenie za pracę obowiązujące w styczniu danego roku.

PFRON wypłaca miesięczne dofinansowanie do wynagrodzenia w wysokości proporcjonalnej do wymiaru czasu pracy niepełnosprawnego pracownika.

2. Obniżenie obowiązkowej wpłaty na PFRON:

Pracodawcy mogą obniżać wysokość swoich wpłat na PFRON pod warunkiem kupowania usług (z wyjątkiem handlu) lub produkcji od firm, które zatrudniają powyżej 25 pracowników, w tym przynajmniej 10% osób ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności.

3. Zwolnienie z wpłat na PFRON:

Z wpłat całkowicie zwolnieni są:

• pracodawcy, którzy zatrudniają co najmniej 25 osób w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy i osiągają wskaźnik zatrudnienia osób niepełnoprawnych w wysokości co najmniej 6%,
• państwowa i niepaństwowa szkoła wyższa, wyższa szkoła zawodowa, szkoła publiczna i niepubliczna, zakład kształcenia nauczycieli, placówka opiekuńczo-wychowawcza i resocjalizacyjna, zatrudniająca co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny etat, u której wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych wynosi 2%,
• publiczne i niepubliczne jednostki organizacyjne nie działające w celu osiągnięcia zysku, których wyłącznymi przedmiotami prowadzonej działalności jest rehabilitacja społeczna i  lecznicza, edukacja lub  opieka nad osobami niepełnosprawnymi, zatrudniające  co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy,
• placówki dyplomatyczne, urzędy konsularne i przedstawicielstwa misji zagranicznych,
• pracodawcy zatrudniający mniej niż 25 osób w przeliczeniu na pełny etat,
• pracodawca prowadzący zakład pracy będący w likwidacji albo, co do którego ogłoszono upadłość obejmującą likwidację majątku dłużnika.

4. Zwrot kosztów zatrudnienia asystenta

• Pracodawca, który zatrudnia pracownika niepełnosprawnego może otrzymać zwrot miesięcznych kosztów zatrudnienia pracownika pomagającego osobie niepełnosprawnej w pracy w zakresie czynności ułatwiających komunikowanie się z otoczeniem i czynności trudnych lub niemożliwych do samodzielnego wykonania przez niepełnosprawnego pracownika na stanowisku
• Liczba godzin przeznaczonych wyłącznie na pomoc pracownikowi niepełnosprawnemu nie może przekraczać liczby godzin odpowiadającej 20% liczby godzin pracownika pełniącego rolę asystenta w danym miesiącu.

5. Refundacje

Pracodawca, który przez okres co najmniej 36 miesięcy zatrudnia osobę z niepełnosprawnością skierowaną przez powiatowy urząd pracy, bezrobotną lub poszukującą pracy, może otrzymać zwrot kosztów:

• adaptacji pomieszczeń zakładu pracy do potrzeb tej osoby,
• adaptacji lub nabycia urządzeń ułatwiających tej osobie wykonywanie pracy,
• wyposażenia stanowiska

Zwrot kosztów nie może przekraczać 20-krotnego przeciętnego wynagrodzenia za każde przystosowane stanowisko pracy. Warunkiem zwrotu kosztów jest uzyskanie pozytywnej opinii Państwowej Inspekcji Pracy.

Zwrot kosztów wyposażenia stanowiska pracy nie może przekraczać 15-krotnego przeciętnego wynagrodzenia.

6. Inne korzyści

Pracodawca z otwartego rynku pracy, zatrudniający osobę z niepełnosprawnością, poza korzyściami finansowymi zyskuje dodatkowo:

• promocję firmy jako przedsiębiorstwa otwartego, nowoczesnego i zaangażowanego społecznie,
• pozyskanie rzetelnego, solidnego i zmotywowanego pracownika, który często wykonuje proste prace, niechętnie podejmowane przez innych.

Należy pamiętać!

Podjęcie zatrudnienia przez osobę z niepełnosprawnością nie powoduje utraty prawa do już przyznanej renty. W zależności od wysokości przychodu, renta albo zostaje zawieszona (przestaje być wypłacana, ale tylko w okresie kiedy osoba uprawiona do renty zarabia powyżej określonej kwoty), bądź zmniejszona (ale też jedynie w okresie, kiedy osoba uprawiona do renty zarabia powyżej określonej kwoty).

Renta z tytułu niezdolności do pracy/renta rodzinna

Rentę z tytułu niezdolności do pracy i rentę rodzinną zawiesza się w razie osiągania przychodu w kwocie wyższej niż 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Od 1 grudnia 2016 r. kwota powodująca zawieszenie wypłaty rent wynosi 5 271,60 zł.

Natomiast w przypadku gdy przychód przekroczy 70% przeciętnego wynagrodzenia (2 838,60 zł), ale nie będzie wyższy niż 130% przeciętnego wynagrodzenia – renta z tytułu niezdolności do pracy oraz renta rodzinna dla jednej osoby ulegną zmniejszeniu o kwotę przekroczenia, nie więcej jednak niż o kwotę maksymalnego zmniejszenia, tj.:

• 563,05 zł – renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy
• 422,32 zł – renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy
• 478,62 zł – renta rodzinna dla jednej osoby

 

Renta socjalna

Renta socjalna ulega zawieszeniu (nie ma sytuacji kiedy renta jest zmniejszana) za miesiąc, w którym osiągnięto przychód w łącznej kwocie wyższej niż 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy ostatnio ogłoszonego przez Prezesa GUS do celów emerytalnych. Od dnia 1 grudnia 2016 r. kwota ta wynosi 2 838,60 zł.

Renta rodzinna wraz z rentą socjalną

W przypadku zbiegu uprawnień do renty socjalnej z uprawnieniem do renty rodzinnej, kwota renty socjalnej ulega takiemu obniżeniu, aby łączna kwota obu świadczeń nie przekraczała

200% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

Kwota obniżonej renty socjalnej nie może być niższa niż 10% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Renta socjalna nie przysługuje, jeżeli kwota renty rodzinnej przekracza 200% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.