Poradnik ABC

Zabezpiecznie finansowe

  1. Świadczenia finansowe dla osób z niepełnosprawnością i jej rodziny

Zasiłek pielęgnacyjny – to jedno ze świadczeń socjalnych, przy którego przyznawaniu nie obowiązuje kryterium dochodowe.  Zasiłek przyznawany jest dzieciom do 16 roku życia, osobom ze znacznym stopniem niepełnosprawności i osobom z umiarkowanym stopniem, jeżeli niepełnosprawność powstała przed 16 rokiem życia.  Wnioski o przyznanie zasiłku pielęgnacyjnego należy składać w urzędzie miasta lub gminy (w jednostce wypłacającej świadczenia rodzinne).

Świadczenie pielęgnacyjne –  przysługuje  matce, ojcu lub faktycznemu opiekunowi dziecka, jeżeli rezygnuje z pracy zarobkowej i nie posiada uprawnień do renty czy emerytury, w celu sprawowania opieki nad  dzieckiem posiadającym orzeczenie o niepełnosprawności ze wskazaniem opieki.

Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje również  jeżeli niepełnosprawność osoby, która wymaga opieki powstała do lat 18, a jeżeli się uczy do ukończenia 25 lat.

W roku 2017 weszła w życie ustawa o świadczeniach rodzinnych, na mocy której możliwe  jest ustalenie i wypłata  zasiłków dla opiekunów, jeżeli w rodzinie jest więcej niż jedno dziecko niepełnosprawne, a drugi rodzic rezygnuje z pracy zarobkowej, to jemu również przysługuje powyższe świadczenie.

 

  1. Renty

Organem przyznającym i wypłacającym rentę jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych właściwy dla miejsca zamieszkania. Z pośród kilku rodzajów rent możemy wyróżnić:

  • rentę z powodu niezdolności do pracy,
  • rentę socjalną
  1. a) Renta z tytułu niezdolności do pracy

przysługuje osobie,  która spełnia łącznie następujące warunki:

  • jest niezdolna do pracy
  • ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy, to jest:

1 rok – jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat

2 lata – jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat

3 lata – jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat

4 lata – jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat

5 lat – jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.

Jeżeli ubezpieczony nie osiągnął okresu składkowego i nieskładkowego, o którym mowa powyżej, warunek posiadania wymaganego stażu  uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony został zgłoszony do ubezpieczenia przed ukończeniem 18 lat albo w ciągu 6 miesięcy po ukończeniu nauki w szkole ponadpodstawowej, ponadgimnazjalnej lub w szkole wyższej
oraz do dnia powstania niezdolności do pracy posiadał, bez przerwy lub z przerwami nieprzekraczającymi 6 miesięcy, okresy składkowe i nieskładkowe.

Okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 5 lat dla osoby, której niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat, powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy, chyba że ubezpieczony udowodnił okres składkowy wynoszący co najmniej 25 lat dla kobiety i 30 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

Powyższy okres składkowy i nieskładkowy nie jest wymagany, jeżeli niezdolność do pracy jest skutkiem wypadku w drodze do lub z pracy.

niezdolność do pracy powstała w okresie ubezpieczenia lub opłacania składek na ubezpieczenie społeczne w określonej wysokości lub innych ustawowo wskazanych okresach albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów, chyba że ubezpieczony udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety i 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy

niezdolność do pracy powstała w okresach wymienionych w ustawie emerytalnej (np. w okresie ubezpieczenia lub opłacania składek na ubezpieczenie społeczne w określonej wysokości) albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów, chyba że ubezpieczony udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety i 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

  1. b) Renta socjalna

Rentę socjalną mogą otrzymać osoby pełnoletnie całkowicie niezdolne do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:

  • przed ukończeniem 18 roku życia – w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej
  • przed ukończeniem 25 roku życia – w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Więcej informacji na temat rent znajdziemy na stronie internetowej ZUS – www.zus.pl

 

 

  1. Zarządzanie finansami
    w celu zabezpieczenia osoby z niepełnosprawnością intelektualną

Jedną z największych trosk rodziców osób z niepełnosprawnością intelektualną jest możliwość zapewnienia realizacji potrzeb ich dzieci, wynikających z różnorodnych uwarunkowań.
W dużym stopniu uwarunkowania te wynikają ze stanu zdrowia, który w sposób zasadniczy wpływa na funkcjonowanie większości osób z NI. Rodzice muszą mierzyć się z wieloma trudnościami w tym obszarze, aby ich dzieci mogły  w miarę normalnie żyć, wykorzystując
jak najpełniej swoje możliwości.

W przypadku, gdy u dorosłej osoby z głębszą niepełnosprawnością intelektualną nasilają się na przykład zaburzenia w zachowaniu i w rezultacie występują u niej trudności w porozumiewaniu się z otoczeniem, lekarz pierwszego kontaktu kieruje ją do lekarza psychiatry lub neurologa. Niestety, w polskich realiach ci specjaliści nie są dostatecznie przygotowani do udzielania pacjentowi z niepełnosprawnością intelektualną odpowiedniej dla niego pomocy. Z reguły stosowane leki powodują sedację (obniżenie aktywności ośrodkowego układu nerwowego), co pogłębia wyizolowanie osoby ze społeczeństwa. Dorosły pacjent z NI nie ma na ogół dostępu do nowoczesnej terapii pozafarmakologicznej, np. psychologicznej, behawioralnej i innych, która pozwoliłaby mu na lepsze funkcjonowanie i ograniczenie przyjmowanych leków. Istotnym problemem jest także w większości przypadków, brak diagnozy powodów występowania niepełnosprawności intelektualnej oraz problemy z właściwą interpretacją wyników badań. Najczęściej przeprowadzanym badaniem jest badanie EEG, z reguły jednak, zarówno trudności z jego wykonaniem u osoby z NI, jak i z interpretacją zapisu powodują, że jest ono narzędziem mało efektywnym, niepozwalającym lekarzom na definitywne rozstrzygnięcie, czy pacjent cierpi na padaczkę i w rezultacie tych okoliczności wielu pacjentom podaje się leki na padaczkę, mimo iż nie są na nią chorzy.

W takich i podobnych przypadkach rodzice, w poszukiwaniu pomocy dla swoich dzieci, często przekonują się – podobnie jak pozostali polscy obywatele – że aby szybciej uzyskać pomoc medyczną, jedynym wyjściem jest skorzystanie z komercyjnej oferty usług zdrowotnych. Niestety, zastosowanie tego rozwiązania wymaga poniesienia zazwyczaj niemałych wydatków. Konieczność zabezpieczenia potrzeb zdrowotnych osób z NI w wielu rodzinach stanowi jeden z głównych powodów gromadzenia oszczędności na rzecz osób z NI przez ich rodziców.

Drugim istotnym powodem jest zabezpieczenie finansowe w celu zapewnienia godziwych warunków życia, tj. mieszkania i opieki dla osób z NI, po odejściu ich rodziców.

Bezpieczne inwestowanie

Wielu Polaków uważa, że inwestowanie zarezerwowane jest dla zamożnych. Nie jest to prawdą gdyż, nawet niewielkie kwoty można pomnażać w bezpieczny sposób.

Jeśli mamy możliwość odłożenia nawet niewielkiej sumy pieniędzy należy rozważyć jej bezpieczne zainwestowanie, tzn. takie jej zagospodarowanie, które zapewni nie tylko zachowanie jej siły nabywczej (ochrona przed inflacją), ale także pozwoli na uzyskanie zysku, czyli jej powiększenie. Trzymanie pieniędzy w przysłowiowej skarpecie jest nieracjonalne, gdyż po pierwsze  nie przyniesie zysku, a po drugie możemy na tym stracić z powodu
inflacji. Co prawda, przy inwestycjach również istnieje ryzyko straty, ale jeśli skupimy się
na bezpiecznych formach oszczędzania, jest ono nieduże, a szansa na dochód spora,
w przeciwieństwie do trzymania gotówki w domu.

Trzeba założyć, że przy bezpiecznym inwestowaniu uzyskane zyski nie będą wysokie,
ale z czasem zainwestowany kapitał będzie się powiększał.

Zawsze lepiej jest inwestować bezpiecznie, nawet przy niewielkich zyskach, niż wcale tego nie robić, a pomnażanie gotówki można zacząć już od przysłowiowej złotówki. Poniżej opisane są przykłady produktów bezpiecznego inwestowania.

POLECANE DLA RODZIN Z OSOBAMI Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ

  • Rachunek (Konto) oszczędnościowy

Produktem, który pozwala bezpiecznie pomnażać gotówkę i zapewnia elastyczne rozwiązania są rachunki oszczędnościowe. Na rynku istnieje bogata oferta tych produktów,
a co pewien czas pojawia się sporo ofert z promocyjnymi stawkami oprocentowania.

Aby założyć taki rachunek należy posiadać albo założyć rachunek osobisty (ROR) w danym banku, jednak zarówno założenie, jak i prowadzenie (przy spełnieniu warunków aktywności
– określone wpłaty na konto i transakcje bezgotówkowe) są w większości ofert bezpłatne.

Oprocentowanie rachunków oszczędnościowych jest zazwyczaj zmienne (zależne od wysokości stóp procentowych) i podawane w skali roku. Odsetki kapitalizują się (tzn. powiększają pierwotną kwotę) zwykle po miesiącu, ale zdarzają się też oferty z dzienną kapitalizacją odsetek co stanowi korzystniejsze rozwiązanie dla oszczędzającego.

Należy pamiętać, że bank w którym oszczędzamy, jest zobowiązany do automatycznego naliczenia i potrącenia z kwoty uzyskanych zysków brutto kwotę podatku od dochodów kapitałowych, tak zwanego podatku Belki w wysokości 19%. Zatem kwota uzyskanych poprzez oszczędzanie odsetek to kwota odsetek netto równa kwocie odsetek brutto (wyliczona zgodnie z oprocentowaniem rachunku oferowanym przez bank) minus 19%. Istotną zaletą oszczędzania na rachunku oszczędnościowym jest możliwość swobodnego korzystania ze zgromadzonych kwot bez utraty odsetek, co gwarantuje elastyczność
w sytuacji, gdy potrzebujemy gotówki.

  • Lokaty bankowe

Następną bezpieczną formą inwestowania gotówki są lokaty bankowe, których gama na naszym rynku finansowym jest bardzo szeroka. Podstawową różnicą w stosunku do lokowania pieniędzy na rachunku oszczędnościowym jest fakt, że w przypadku lokaty nie istnieje możliwość swobodnego korzystania z naszych pieniędzy. Przy zerwaniu lokaty zazwyczaj tracimy wypracowane odsetki, gdyż ideą lokaty jest skłonienie klienta do „zamrożenia” na konkretny okres ulokowanych na niej środków. Ten okres, czyli czas trwania lokaty może być jednodniowy, kilkudniowy, kilkunastodniowy czy nocny (tzw. overnight),
ale najbardziej popularne lokaty trwają 1 miesiąc, 3 miesiące, 6 miesięcy, 12 miesięcy,
do 24 miesięcy.

Teoretycznie i przy krótszym oszczędzaniu można uzyskać wyższe oprocentowanie;
w praktyce wysokość oferowanego oprocentowania lokaty zależy od stopnia, w jakim bank
w którym zakładamy lokatę jest zainteresowany pozyskaniem od klientów „zamrożonych” środków finansowych. Obecnie na rynku dominuje tendencja, że wyższe oprocentowanie jest oferowane dla lokat długoterminowych.

Przy kalkulowaniu spodziewanego zysku z lokaty, należy pamiętać, że jej oprocentowanie podawane jest w skali roku. Tak więc gdy zainwestowaliśmy kwotę 10 000 PLN  w formie 3. miesięcznej lokaty z oprocentowaniem 1,5% , to faktyczny zysk netto, po odliczeniu podatku Belki, wyniesie ok. 30 PLN. Uzyskana kwota jest niewielka, ale po pierwsze lokata „zmusza” nas do oszczędzania a uzyskany niewielki zysk jest pewny i chroni zainwestowaną kwotę przed inflacją.

Nawiązując do wyżej wspomnianej szerokiej gamy lokat na rynku warto wspomnieć, że obecnie lokaty mogą być zakładane nie tylko w oddziałach banków, ale także przez Internat
i aplikacje mobilne na telefon. W większości banków minimalna kwota lokaty to 1 000 PLN,
a oprocentowanie może być stałe na cały okres trwania lokaty lub zmienne w zależności od miesiąca trwania lokaty, np. oprocentowanie wzrasta co miesiąc dla lokaty progresywnej
lub istnieje możliwość zwiększania kwoty lokaty dla lokaty rentierskiej. Jak widać w zależności od inwencji banku ( i jego potrzeb) istnieje wiele odmian lokat.

Niemniej jednak obecna sytuacja na rynku przy niskich stopach procentowych NBP
i praktycznie braku inflacji powoduje niskie oprocentowanie w zasadzie większości lokat oferowanych przez banki.

Z tego powodu część klientów jest skłonna inwestować w znacznie mniej bezpieczne produkty, licząc na wyższy zysk. Są to znajdujące się w ofercie niektórych banków tzw. lokaty strukturyzowane (inwestycyjne) dla osób, które chciałyby podjąć znacznie większe ryzyko. Tego typu produkty dają gwarancję zwrotu całości lub części powierzonych środków. Wpłacone pieniądze są dzielone na dwie części – większa lokowana jest w bezpieczny sposób (to gwarantuje nam zwrot kapitału), a pozostałe środki inwestowane są w bardziej ryzykowne instrumenty finansowe (np. opcje). Ta druga forma pozwala czasami wypracować wyższe zyski niż na lokatach tradycyjnych, ale bezwzględnie należy pamiętać, że może się zdarzyć się sytuacja, gdy nie tylko nie uzyskamy żadnego zysku, ale stracimy część pierwotnej kwoty.

  • Indywidualny zakup polskich obligacji skarbowych

Polskie obligacje skarbowe są to papiery wartościowe emitowane przez Państwo Polskie, które także gwarantuje swoim majątkiem ich wykup wraz z odsetkami w ściśle określonym umownym terminie. Inwestycja w obligacje jest opłacalna, aktualnie oprocentowanie obligacji w zależności od okresu do wykupu waha się od 2% do 2,5%, a odsetki są na ogół kapitalizowane w stosunku rocznym. Obligacje skarbowe można nabyć w oddziałach Banku PKO BP.

 

Fundusze inwestycyjne

Fundusze inwestycyjne mogą być tworzone jako fundusze otwarte (FIO), specjalistyczne otwarte (SFIO) oraz zamknięte (FIZ). Głównymi kryteriami ich podziału są poziom ryzyka oraz potencjalna stopa zwrotu z inwestycji, czyli wysokość zysku uzyskanego z zainwestowanej kwoty. Poniżej charakterystyka najważniejszych rodzajów funduszy inwestycyjnych.

Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych (TFI) tworząc dany fundusz inwestycyjny musi nadać mu statut, który zgodnie z ustawą o funduszach inwestycyjnych (ustawą) powinien również określać cel inwestycyjny funduszu lub subfunduszu, a także zasady stosowanej polityki inwestycyjnej.

Celami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych mogą być wyłącznie:

  • ochrona realnej wartości aktywów funduszu inwestycyjnego lub
  • osiąganie przychodów z lokat netto funduszu inwestycyjnego lub
  • wzrost wartości aktywów funduszu inwestycyjnego w wyniku wzrostu wartości lokat.

Zasady polityki inwestycyjnej określają sposoby osiągania celu inwestycyjnego, o którym mowa  powyżej, a w szczególności wskazują:

  • typy i rodzaje papierów wartościowych i innych praw majątkowych będących przedmiotem lokat funduszu,
  • kryteria doboru lokat,
  • zasady dywersyfikacji lokat i inne ograniczenia inwestycyjne,
  • dopuszczalną wysokość kredytów i pożyczek zaciąganych przez funduszu.

W uproszczeniu, zasady polityki inwestycyjnej określają w co i w jaki sposób może inwestować dany fundusz oraz jakich czynności nie wolno mu dokonywać. Jeżeli fundusz inwestycyjny przekroczy ograniczenia inwestycyjne określone w statucie, to zgodnie z ustawą jest obowiązany do niezwłocznego dostosowania stanu swoich aktywów do wymagań wskazanych w zasadach polityki inwestycyjnej, uwzględniając interes jego uczestników. Powyższe daje gwarancję inwestorowi, że kupując np. jednostki uczestnictwa danego FIO, fundusz będzie realizował zakładaną politykę.

Należy wiedzieć, że inwestowanie w fundusze wiąże się z opłatami:

  • średnio 1-2% rocznej opłaty za zarządzanie

oraz

  • jednorazowo 0-2% opłaty manipulacyjnej (dystrybucyjnej) za wejście w fundusz.

Przed wyborem funduszu należy dokładnie sprawdzić tabelę ewentualnych opłat i prowizji. Dla przypomnienia należy dodać, że inwestując w fundusze nabywamy tzw. jednostki uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym.

Istnieje wiele klasyfikacji funduszy według prowadzonej polityki inwestycyjnej. Wydaje się, że najbardziej uniwersalny jest podział na: bezpieczne, mieszane oraz agresywne.

Naturalnie zgodnie z opiniami sformułowanymi wcześniej, dla rodzin z osobą z NI zalecane jest oszczędzanie w formie bezpiecznego inwestowania, a więc należy skupić się na funduszach bezpiecznych.

POLECANE DLA RODZIN Z OSOBAMI Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ

  • Fundusze rynku pieniężnego – uważane za najbardziej bezpieczne, lokują kapitał głównie w instrumenty rynku pieniężnego (bony skarbowe) oraz depozyty (lokaty)
    o terminie nie dłuższym niż 1 rok lub które można wycofać przed terminem zapadalności. Charakteryzują się one praktycznie zerowym ryzykiem, ale również najmniejszą stopą zwrotu czyli osiągniętym zyskiem.

DOPUSZCZALNE – PRZY ZACHOWANIU OSTROŻNOŚCI – DLA RODZIN Z OSOBAMI Z NI

  • Fundusze papierów dłużnych (obligacji) w zasadzie zaliczane do grupy funduszy bezpiecznych, w które powinno się inwestować środki na okres 1-2 lat. Głównymi aktywami są wszelkiego rodzaju obligacje o różnych terminach wykupu (zarówno długoterminowe jak i krótkoterminowe). Tego rodzaju fundusze często określane
    są jako alternatywa do lokat bankowych, ponieważ co do zasady powinny przynosić wyższe stopy zwrotu (czyli zysk z zainwestowanej kwoty) przy porównywalnym do lokat poziomie ryzyka, co jednak nie zawsze jest osiągane. Mają na to wpływ takie czynniki jak rodzaje obligacji (np. krajowe czy zagraniczne), poziom stóp procentowych, wysokość prowizji za zarządzanie oraz przyjęty horyzont inwestycyjny. Należy pamiętać, że z tych powodów, fundusze obligacji mogą przynieść inwestorom straty.

Dlatego też najbezpieczniejszymi obligacjami są obligacje skarbowe polskie i krajów o niskim ryzyku  inwestycyjnym.

NIEPOLECANE DLA RODZIN Z OSOBAMI Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ
(ale warto posiadać o nich trochę informacji)

  1. Fundusze mieszane, wśród których wyróżnia się najczęściej: fundusze ochrony kapitału, zrównoważone oraz stabilnego wzrostu nie są zaliczane do produktów bezpiecznego inwestowania.
  • Fundusze ochrony kapitału – ich podstawowym celem jest zabezpieczenie wpłaconego kapitału przed spadkiem wartości bez względu na panujące warunki rynkowe. Oznacza to, że towarzystwa dają gwarancję, że po zakończeniu inwestycji stopa zwrotu z inwestycji nie będzie niższa niż 0%. Przeważająca część aktywów lokowana jest w bezpieczne instrumenty finansowe takie jak obligacje i bony skarbowe, które odpowiadają za ochronę wpłaconych oszczędności. Pozostała część (zazwyczaj nie więcej niż 40%) przeznaczane są na bardziej ryzykowne papiery wartościowe, które w okresie inwestycji mają wypracować zysk.
  • Fundusze zrównoważone są pewnego rodzaju kompromisem pomiędzy grupą bezpiecznych funduszy a tych bardziej agresywnych. W skład portfela takiego funduszu wchodzą zazwyczaj akcje i obligacje, przy czym udział tych pierwszych nie przekracza 60%. Grupa ta wiąże się z większym ryzykiem inwestycyjnym i jest ono tym większe im większy udział aktywów dany fundusz lokuje w akcje.
  • Fundusze stabilnego wzrostu – swój cel inwestycyjny skupiają na zapewnieniu regularności uzyskiwanych dochodów. Głównymi nabywanymi papierami wartościowymi są obligacje, choć oczywiście w zależności od funduszu ich udział może się wahać, wpływając na poziom ryzyka inwestycyjnego. Okres trwania inwestycji w fundusze mieszane powinien oscylować w graniach 2-3 lat i jest on zależny od stosunku udziału obligacji i akcji w aktywach w konkretnym funduszu inwestycyjnym. Obowiązuje tu zasada „im większy udział bardziej agresywnych papierów wartościowych, tym okres inwestycji powinien być dłuższy”.

Podsumowując informacje o funduszach mieszanych: należy przede wszystkim pamiętać, że niestety przy zmieniających się warunkach rynkowych może, wcale nierzadko, okazać się, że przez np. kilkanaście miesięcy nie uzyskaliśmy żadnego zysku z zainwestowanych środków i w zasadzie powinniśmy być jeszcze zadowoleni, że nie straciliśmy kapitału.

  1. Fundusze agresywne, zdecydowanie nie polecane dla rodzin z osobami z NI, z których najbardziej popularnym rodzajem są fundusze akcji, charakteryzujące się największym ryzykiem inwestycyjnym. Osiągane zyski są bardzo mocno powiązane z aktualną sytuacją na rynkach finansowych. Podczas hossy, tego typu fundusze przynoszą ponadprzeciętne rezultaty, tj. stopy zwrotu rzędu kilkudziesięciu procent; nie jest jednak rzadkością, że fundusze akcyjne przynoszą kilkudziesięcioprocentowe straty.
  2. Alternatywne sposoby inwestowania – warto wiedzieć, że na rynku pojawiają się różne możliwości. Pomimo, że na ogół są przez różnych sprzedawców produktów finansowych przedstawiane jako wyjątkowe okazje, należy być bardzo ostrożnym i raczej sceptycznym co do możliwości uzyskania satysfakcjonującego efektu takiej inwestycji dla potrzeb osób z NI.
  • Inwestycje alternatywne – nie są tak ryzykowne jak gra na giełdzie czy rynku walutowym (Forex) i niekiedy mogą przynieść znacznie większe zyski (oczywiście w przypadku trafnych wyborów inwestycyjnych) niż lokata, konto oszczędnościowe czy bezpieczne fundusze. Zanim jednak zdecydujemy się na taką formę oszczędzania i pomnażania gotówki, powinniśmy zorientować się w rynku i skorzystać z pomocy eksperta, żeby nie podjąć decyzji, które przyniosą więcej strat niż zysków. To niestety, wiąże się z dodatkowymi kosztami.

Przy tego rodzaju inwestycjach niezbędne są wiedza i cierpliwość. Pamiętajmy, że inwestycje alternatywne charakteryzują się długim horyzontem czasowym. Najlepszym rozwiązaniem będzie przeznaczenie na ten cel części naszego kapitału, żeby w razie potrzeby mieć inne źródło, z którego bezpiecznie, bez strat, będziemy mogli wypłacić pieniądze.

Alternatywą są między innymi: metale szlachetne (m.in. złoto, platyna), ekskluzywne alkohole (m.in. wino, whisky), dzieła sztuki, przedmioty kolekcjonerskie (m.in. autografy, zdjęcia, płyty, a nawet znaczki, monety) czy antyki. Tego typu towary wraz z upływem czasu zyskują na wartości, zatem dobrze zainwestowane pieniądze, mogą przynieść atrakcyjny zysk. W naszym przypadku, jeśli dysponujemy niewielkim kapitałem, możemy skupić się na inwestycji w alkohole czy przedmioty kolekcjonerskie. Dzieła sztuki, antyki czy metale szlachetne wymagają zazwyczaj większych nakładów finansowych. Pole do popisu mają tutaj zwłaszcza pasjonaci, którzy potrafią tworzyć swoje kolekcje latami. Wraz z upływem czasu zarabiają na ich sprzedaży, czasem duże pieniądze. Do tego potrzebny jest jednak, wspomniany już, czas.

  • Pożyczki społecznościowe (Social lending) – pozabankowe; są nowością na polskim rynku i również należą do alternatywnych sposobów inwestowania. Najprościej rzecz ujmując, polegają na tym, że osoby, które dysponują nadmiarem gotówki pożyczają tym, którzy cierpią na jej brak, a chcą zrealizować konkretną potrzebę. Takie operacje odbywają się za pomocą serwisów internetowych. Korzystający z tego rodzaju inwestycji muszą przejść proces rejestracji i dokładnej weryfikacji, co ma na celu zwiększenie bezpieczeństwa inwestycji.

Zwykle transakcje odbywają się w formie aukcji. Osoby, które chcą pożyczyć oferują sumę i proponują pasujące im oprocentowanie. Mogą również odpowiadać na ogłoszenia zamieszczane przez inwestorów.

 

Ubezpieczenia na życie

Niektórzy rodzice osób z NI, w zależności od możliwości finansowych, decydują się na dodatkowe oszczędzanie lub zamiast niego – na ubezpieczenie na życie w formie polisy ubezpieczeniowej, które zapewnia wypłatę odszkodowania bliskim na skutek śmierci ubezpieczonego. Istnieję różne rodzaje ubezpieczeń/polis: oszczędnościowe, ochronne i ochronno-oszczędnościowe.

DOPUSZCZALNE – PRZY ZACHOWANIU DUŻEJ OSTROŻNOŚCI – DLA RODZIN Z OSOBAMI Z NI

  • Ubezpieczenie ochronno-oszczędnościowe – oferuje jednocześnie możliwość zgromadzenia środków na przyszłość oraz ochronę w razie nieprzewidzianych wypadków. Ubezpieczenia te występują w kliku wariantach, m.in. w formie ubezpieczenia z funduszem inwestycyjnym. Jest to ubezpieczenie, w ramach którego część płaconej składki jest inwestowana w jednostki funduszu inwestycyjnego. Każdy ubezpieczony posiada własne konto, na którym są gromadzone oszczędności. Część składki, którą płaci jest zamieniana na jednostki uczestnictwa w funduszu i inwestowana. Ubezpieczony nie dokonuje bezpośrednio wyboru instrumentów, ale decyduje o strategii, z jaką fundusz ma inwestować przekazywane środki finansowe. Kwota wypłaconego ubezpieczonemu w przyszłości świadczenia będzie zależeć od wysokości środków zgromadzonych na rachunku, czyli od sytuacji na giełdzie i wybranych instrumentów, co stanowi istotne ryzyko z perspektywy ubezpieczonego. Z kolei z perspektywy ubezpieczyciela, czyli towarzystwa ubezpieczeniowego wystawiającego polisę ubezpieczeniową, wysokość tzw. składki ubezpieczeniowej czyli środków finansowych wpłacanych cyklicznie przez ubezpieczonego, powinna odzwierciedlać stopień ryzyka ponoszonego przez ubezpieczyciela. Czynniki, uzależniające wysokość składki to:
  • wiek (im wyższy, tym wyższa składka)
  • płeć
  • stan zdrowia (im wyższe ryzyko zachorowania na dane choroby, tym wyższa składka)
  • rodzaj wykonywanej pracy (im wyższe ryzyko wystąpienia choroby zawodowej lub wypadku, tym wyższa składka)
  • długość okresu obowiązywania polisy (im krótszy okres, tym wyższa stawka)
  • suma ubezpieczenia (im wyższa suma, tym wyższa składka).

A zatem polisa na życie, bez względu na jej wariant, powinna być wykupiona, gdy rodzice osoby z NI nie są jeszcze zaawansowani wiekowo. Trzeba też liczyć się ze sporymi kosztami operacyjnymi towarzystw ubezpieczeniowych. Najlepiej jest zebrać oferty od kilku renomowanych ubezpieczycieli i przy pomocy osoby, która posiada wiedzę finansową przeanalizować oferowane rozwiązania.

 

Problemy z płynnością – pożyczki

Kwestia, która nie jest bezpośrednio związana z oszczędzaniem, ale niemniej stanowi istotny czynnik przy zarządzaniu finansami rodziny jest wystąpienie nagłych luk płynnościowych, które mogą pojawić się w budżecie domowym. Jak wspomniano wcześniej, podczas procesu oszczędzania przy wykorzystaniu prawie wszystkich produktów bezpiecznego inwestowania  „zamrażamy” zainwestowane środki finansowe (wyjątek stanowi rachunek oszczędnościowy). Jeżeli zatem potrzebujemy pilnie pieniędzy, zazwyczaj myślimy o szybkiej pożyczce.

Należy bezwzględnie wystrzegać się firm pozabankowych, oferujących wszelkiego rodzaju „korzystne” pożyczki, chwilówki etc. Trzeba również wystrzegać się lombardów. Pamiętajmy, że te firmy nastawione są na łatwy, szybki i duży zysk z każdego klienta, nierzadko wykorzystując jego brak dostatecznej wiedzy finansowej i desperację. Ryzykujemy poniesienie dużych kosztów pożyczki, a także natknięcie się na różne pułapki zastawione na naiwnych klientów.

Z tych powodów zawsze lepiej zwrócić się do banków, z których wiele również posiada w swojej ofercie szybkie pożyczki. Należy pamiętać, że mamy ułatwioną sytuację zwłaszcza, gdy należymy do osób oszczędzających, wtedy w banku gdzie inwestujemy oszczędności (bezpiecznie) możemy zazwyczaj uzyskać szybką pożyczkę, której zabezpieczeniem mogą być np. lokata lub jednostki funduszy inwestycyjnych. Jeżeli nasz bank nie jest jednak gotowy na udzielenie takiej pożyczki, zawsze warto sprawdzić w innych bankach na rynku, gdyż dla każdego banku klient, który posiada oszczędności jest klientem bardziej wiarygodnym.

 

  1. Systemy zabezpieczenia finansowego
    osób z niepełnosprawnością intelektualną

Jednym z elementów spokojnego życia każdej osoby jest finansowa stabilność i możliwość bieżącego regulowania należności i zobowiązań. Dla rodziców i osób z niepełnosprawnością intelektualną olbrzymią niepewność powoduje właśnie kwestia zabezpieczenia finansowego. Bardzo często rodziny nie mają planu, co zrobić ze zgromadzonym majątkiem i zapewnić swemu niepełnosprawnemu dziecku bezpieczną przyszłość. W chwili śmierci opiekunów osoba z niepełnosprawnością sama musi ten plan opracować, co może być trudne. Warto więc zastanowić się odpowiednio wcześniej jak wykorzystać zasoby należące do rodziny, aby służyły osobie z niepełnosprawnością i zapewniły jej finansową stabilność.

  • Darowizna

Najpopularniejszą metodą zabezpieczenia finansowego osoby z niepełnosprawnością jest przekazanie majątku w formie darowizny najbliższym członkom rodziny z przeznaczeniem zabezpieczenia bytu osoby z niepełnosprawnością. Ta forma jednak jest obarczona sporym ryzkiem i oparta na dobrej woli osoby, która taką darowiznę przyjęła. Przyjmujący staje się właścicielem całego majątku i może nim dysponować wedle uznania.

Darowizna jest czynnością prawną, w wyniku której jedna osoba przekazuje nieodpłatnie drugiej osobie część bądź całość swojego majątku. Czynność ta co do zasady powinna być sporządzona w formie aktu notarialnego, ale jeśli forma nie została dochowana, lecz darowizna została już przekazana wówczas umowa zachowuje swoją ważność. Jednak przekazanie w formie darowizny nieruchomości (mieszkania bądź domu) wymaga bezwzględnie aktu notarialnego.

Aby zwiększyć skuteczność darowizny, która ma służyć zabezpieczeniu finansowemu osoby z niepełnosprawnością ważne jest, aby umowa zawierała tzw. polecenie. Polecenie jest zobowiązaniem obdarowanego do określonego działania, jednocześnie nie czyniąc nikogo wierzycielem. Oznacza to, że pomimo nałożonego przez darczyńcę obowiązku świadczenia na rzecz osoby trzeciej, nie może się ona domagać spełnienia świadczenia. Polecenie można swobodnie kształtować i w zależności od sytuacji może ono być ogólne bądź bardziej szczegółowe, np.:

  • zobowiązanie obdarowanego do opieki nad konkretną osobą,
  • zobowiązanie obdarowanego do przeprowadzenia remontu darowanego domu, tak aby służył w dalszym ciągu jego rodzinie i umożliwienie mieszkania w nim niepełnosprawnemu członkowi rodziny,
  • zobowiązanie obdarowanego do zapewnienia transportu niepełnosprawnemu członkowi rodziny na jego każde żądanie.

 

 

Przykład:

Matka osoby z niepełnosprawnością, mająca troje dzieci – dwie pełnosprawne córki i niepełnosprawnego syna, przekazuje w formie aktu notarialnego 50.000 zł jednej z córek z poleceniem, aby opiekowała się i zapewniła byt niepełnosprawnemu bratu. Niepełnosprawny brat nie może domagać się wypełnienia woli matki, może to zrobić jedynie ona sama i jej spadkobiercy, czyli dwie córki. W tym przykładzie gwarantem wypełnienia woli matki po jej śmierci będzie druga córka, która jako jej spadkobierczyni może żądać wypełnienia polecenia.

W przypadku gdy obdarowany odmówi wypełnienia polecenia, darczyńca bądź jego spadkobiercy będą mieli prawo dochodzić przed sądem zwrotu korzyści majątkowej, którą zyskał obdarowany wskutek niewypełnienia polecenia. W takim wypadku taką darowiznę traktuje się jako bezpodstawne wzbogacenie. Odmowa wykonania polecenia może być również potraktowana jako „rażąca niewdzięczność” i być podstawą do unieważnienia całej umowy darowizny.

Darowizna dokonana przez członka najbliższej rodziny (małżonka, dzieci, rodziców, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę) zwolniona jest z podatku, jeżeli zostanie zgłoszona właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od powstania obowiązku podatkowego. Jeśli przedmiotem darowizny były środki pieniężne, ich otrzymanie należy udokumentować dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo przekazem pocztowym.

Zalety:

  • najprostsza forma zabezpieczenia finansowego,
  • możliwość wprowadzenia polecenia, które można dowolnie kształtować,
  • zwolniona z podatku jeśli wykonywana jest pomiędzy członkami rodziny,
  • można ją łączyć z innymi dostępnymi rozwiązaniami np. rentą,

Wady:

  • opiera się na zaufaniu do obdarowanego,
  • uszczuplenie majątku darczyńcy,
  • ograniczone możliwości wymagania wykonania polecenia (jedynie przez darczyńcę lub jego spadkobierców),
  • musi być ustanowiona za życia darczyńcy, czyli nie można jej ustanowić na wypadek śmierci.

 

 

  • Renta nieodpłatna

Drugą formą zabezpieczenia finansowego jest renta, jednak nie chodzi tu o świadczenie wypłacane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z tytułu niezdolności do pracy lecz tzw. rentę cywilną wypłacaną przez osoby fizyczne na podstawie zawartej między sobą umowy. Jest to więc zobowiązanie jednej osoby względem drugiej do stałego dawania w czasie trwania tego stosunku prawnego określonych przedmiotów i to w ustalonych, regularnych odstępach czasu. Świadczenie renty nie może polegać na opiece, udostępnianiu rzeczy do używania czy pomocy w prowadzeniu spraw, zasadniczym celem renty jest bowiem dostarczanie określonych dóbr. Możliwe jest również ustanowienie renty na rzecz osoby trzeciej.

Przykład:

Rodzice osoby z niepełnosprawnością, mający dwóch synów w tym jednego
z niepełnosprawnością, podpisują z pełnosprawnym synem umowę renty, z której
wynika, że syn będzie zobowiązany do wypłacania renty w wysokości 1.500 zł miesięcznie swojemu niepełnosprawnemu bratu przez okres jego życia. W zamian za to rodzice
w testamencie zapiszą mu cały swój majątek.

Umowa renty musi być sporządzona w formie pisemnej, forma aktu notarialnego nie jest wymagana. W umowie renty powinny być zawarte jej kluczowe elementy czyli:

  • na czyją rzecz jest ustanawiana,
  • na jaki okres,
  • co jaki okres następować będzie wypłata dóbr,
  • rodzaj przekazywanych dóbr: pieniądze bądź inne rzeczy oznaczone co do gatunku.

Renta jest stosunkiem prawnym, więc osoba uprawniona do otrzymania renty posiada wierzytelność wobec osoby uprawnionej do jej wypłaty. Oznacza to, że w przypadku
gdy uprawniony nie otrzyma wypłaty okresowego świadczenia przysługuje mu prawo dochodzenia roszczenia przed sądem.

Do renty nieodpłatnej zastosowanie mają przepisy dotyczące darowizny, więc umowa renty zawarta pomiędzy najbliższą rodziną jest zwolniona z podatku od spadków i darowizn.

Sensownym pomysłem jest połączenie instytucji renty z darowizną bądź testamentem,
aby wyposażyć osobę zobowiązaną do wypłaty renty w majątek niezbędny do regulowania świadczenia. W przypadku połączenia z darowizną mogą pojawić się problemy natury podatkowej, gdyż może być ona potraktowana jako rodzaj renty odpłatnej, do której stosuje się przepisy o sprzedaży. Aby tego uniknąć trzeba zwrócić uwagę, aby osoba zobowiązana
do wypłaty renty była właścicielem przekazywanych dóbr:

  • w przypadku rzeczy ruchomych – dłużej niż 6 miesięcy, licząc od końca miesiąca,
    w którym podatnik nabył rzecz ruchomą,
  • w przypadku nieruchomości – dłużej niż 5 lat.

Przykład:

Rodzice mający dwóch synów, w tym jednego z niepełnosprawnością, przekazują
w darowiźnie pełnosprawnemu synowi swoje mieszkanie z poleceniem, aby mieszkanie służyło jako źródło dochodu z wynajmu. Jednocześnie ustanawiają rentę na rzecz niepełnosprawnego syna w wysokości 2.000 zł, którą zobowiązany będzie płacić jego pełnosprawny brat do końca jego życia. Zaznaczają, że wypłata renty rozpocznie się
5 lat od dnia przekazania nieruchomości w formie darowizny.

W powyższym przykładzie brat, który otrzymał mieszkanie w formie darowizny nie może jednocześnie zostać zobowiązany do wypłaty renty od dnia otrzymania mieszkania, ponieważ wtedy wypłacana bratu renta będzie miała charakter renty odpłatnej. Okres 5 lat pomiędzy przekazaniem mieszkania a początkiem wypłaty renty, przeciwdziałać będzie zaszeregowaniu renty jako odpłatnej i związanym z tym obowiązkiem zapłaty podatku.

Zalety:

  • Forma zabezpieczenia finansowego przewidująca cykliczne wypłacanie świadczenia,
  • Możliwość dowolnego kształtowania wysokości jak i czasu wypłaty renty,
  • zwolniona z podatku, jeśli wykonywana jest pomiędzy członkami rodziny,
  • można ją łączyć z innymi dostępnymi rozwiązaniami np. darowizną i testamentem.

Wady:

  • osoba zobowiązana do wypłaty renty powinna posiadać majątek, który umożliwi jej wypłatę świadczenia,
  • Problemy podatkowe przy połączeniu z darowizną.
  • Umowa dożywocia

Umowa dożywocia jest szczególnym rodzajem umowy dotyczącej tylko nieruchomości.
Na jej podstawie dochodzi do przeniesienia własności nieruchomości na inną osobę fizyczną lub prawną (np. stowarzyszenie) w zamian za zobowiązanie do zapewnienia zbywcy (nazywanym dożywotnikiem) dożywotniego utrzymania oraz sprawienia mu pogrzebu odpowiadającego zwyczajom miejscowym. Przepisy kodeksu cywilnego dopuszczają również ustanowienie prawa dożywocia wobec osoby bliskiej, którą mogą być małżonek lub dzieci.

W wyniku ustanowienia dożywocia zbywca, albo jego osoba bliska nie musi poszukiwać środków na swoje utrzymanie, tylko otrzymuje je od nowego właściciela nieruchomości. Nabywca nieruchomości nie może żądać od dożywotnika partycypowania w kosztach utrzymania nieruchomości, nawet jeżeli dożywotnik w tej nieruchomości zamieszkuje.

Dożywocie jako umowa przenosząca własność nieruchomości musi być sporządzona
w formie aktu notarialnego. Umowa dożywocia obłożona jest podatkiem od czynności cywilnoprawnych w wysokości 2 % wartości nieruchomości i jest płacona przez osobę nabywającą własność nieruchomości. W umowie należy również określić sposób w jaki dożywotnie utrzymanie będzie sprawowane, może to być np.:

  • spełnianie świadczenia pieniężnego lub niepieniężnego zarówno okresowego
    jak i jednorazowego w określonych sytuacjach,
  • pokrywanie kosztów opieki nad dożywotnikiem,
  • sprawowanie osobistej opieki nad dożywotnikiem,
  • ustanowienie użytkowania części nieruchomości lub służebności mieszkania.

Przeniesienie własności nieruchomości na podstawie tego rodzaju umowy następuje
z równoległym obciążeniem tej nieruchomości prawem dożywocia i jest wykazywane
w księdze wieczystej w III dziale księgi wieczystej prowadzonej dla tej nieruchomości.
Prawo dożywocia związane jest więc z nieruchomością i każdy właściciel nieruchomości będzie zobowiązany do dożywotniego utrzymania uprawnionej osoby według zasad określonych w umowie dożywocia. Ponadto, dożywotnik w przypadku sprzedaży nieruchomości obciążanej dożywociem, może wystąpić do sądu z żądaniem zmiany dożywocia na dożywotnią rentę.

Przepisy prawa jedynie w wyjątkowych sytuacjach pozwalają na rozwiązanie umowy dożywocia. Jeżeli z jakichkolwiek powodów wytworzą się między dożywotnikiem, a właścicielem nieruchomości takie stosunki, że pozostawanie stron w bezpośredniej ze sobą styczności będzie niemożliwe, to sąd na żądanie jednej z nich może zamienić całe prawo dożywocia lub tylko niektóre uprawnienia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tych uprawnień.

O treść umowy, jak i możliwe rozpisania prawa przysługującego dożywotnikowi warto porozumieć się z notariuszem, który udzieli pomocy w sporządzeniu takiej umowy.

Przykład:

Ojciec osoby z niepełnosprawnością intelektualną, który nie ma najbliższej rodziny, zawiera ze stowarzyszeniem, którego jest członkiem umowę dożywocia. Umowa przewiduje, że w zamian za przekazanie nieruchomości (domu jednorodzinnego) stowarzyszeniu, jego syn do końca życia będzie mieszkał w dotychczas zajmowanym pokoju, korzystał z łazienki oraz kuchni, a stowarzyszenie będzie zobowiązane do wspierania go w codziennym funkcjonowaniu, pokrywaniu kosztów jego zamieszkania oraz wyżywienia oraz wypłacania mu miesięcznie renty w wysokości 1.000 zł. Stowarzyszenie w tym domu zorganizuje mieszkania wspomagane, w których mieszkać będą 4 osoby z niepełnosprawnością intelektualną, w tym syn właściciela nieruchomości.

Zalety:

  • forma zabezpieczenia finansowego przewidująca kompleksowe wsparcie w dożywotnim utrzymaniu osoby,
  • możliwość kształtowania zakresu wsparcia oraz wypłacania świadczeń dodatkowych,
  • prawo dożywocia związane jest z nieruchomością, każdorazowy właściciel jest zobowiązany do opieki nad dożywotnikiem,
  • możliwość zmiany dożywocia w dożywotnią rentę.

Wady:

  • konieczność zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych w wysokości 2 % wartości nieruchomości przez nabywcę,
  • utrata prawa własności przez dotychczasowego właściciela.

 

 

 

  • Testament

Testament jest szczególną czynnością dokonywaną na wypadek śmierci, zawierającą szczegółowe dyspozycje dotyczące woli zmarłego w stosunku do całego jego majątku.
W przypadku gdy osoba umiera, a nie sporządziła testamentu wówczas dziedziczenie określa kodeks cywilny przewidując dziedziczenie najbliższej rodziny, według kolejności określonej
w ustawie. Sporządzenie testamentu powoduje, że dyspozycja osoby go sporządzającej
staje się „ważniejsza” od zasad określonych prawem. Trzeba pamiętać, że testament jest rozporządzeniem, które staje się skutecznie dopiero po śmierci spadkodawcy, czyli osoby sporządzającej testament.

Testament może być sporządzony jedynie przez osobę posiadającą pełną zdolność do czynności prawnych i co do zasady może być sporządzany w  trzech formach:

  • napisany własnoręcznie, zawierający datę sporządzenia i podpis,
  • w formie aktu notarialnego. W Polsce funkcjonuje obecnie rejestr testamentów notarialnych prowadzony przez Krajową Radę Notarialną – sporządzając zatem testament (najlepiej właśnie w formie aktu notarialnego), warto złożyć wniosek o jego zarejestrowanie. Dzięki niemu żaden testament nie zaginie ani nie ulegnie zniszczeniu przez zawiedzionych spadkobierców.
  • w obecności dwóch świadków osoba oświadczy swoją ostatnią wolę ustnie wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego.

Treść testamentu może być dowolnie kształtowana i zawierać dyspozycje czynione
na wypadek śmierci, jednak najważniejsze z punktu widzenia zabezpieczenia finansowego osób z niepełnosprawnością intelektualną będzie:

  • powołanie spadkobiercy, czyli osoby lub kilku osób, które otrzymają określone części majątku osoby sporządzającej testament,
  • powołanie wykonawcy testamentu czyli osoby dbającej o to aby wola spadkodawcy została wypełniona należycie i zgodnie z zapisami testamentu,
  • ustanowienie zapisu zwykłego – czyli zobowiązania wobec spadkobiercy do spełnienia określonego świadczenia majątkowego na rzecz oznaczonej osoby, np. ustanowienie renty, czy obowiązek ustanowienia dożywocia.
  • ustanowienie polecenia – czyli zobowiązana spadkobiercy do określonego działania, jednocześnie nie czyniąc nikogo wierzycielem. Oznacza to, że pomimo nałożonego obowiązku świadczenia na rzecz osoby trzeciej, nie może się ona domagać spełnienia świadczenia. Osobą uprawnioną do żądania wykonania polecenia testamentowego jest wykonawca testamentu bądź inny spadkobierca.

Różnica pomiędzy zapisem zwykłym, a poleceniem polega na tym, że zapis dotyczy konkretnie świadczeń majątkowych (np. wypłata renty), a polecenie dotyczy świadczeń o charakterze niemajątkowym (np. żądanie przyjęcia pod opiekę niepełnosprawnego członka rodziny, wsparcia osoby w niezależnym życiu). Domagać się wykonania zapisu może osoba uprawniona do jego otrzymania, a w przypadku polecenia – jedynie wykonawca testamentu bądź inny spadkobierca.

Odpowiednie wykorzystanie powyższych elementów testamentu pozwoli zbudować skuteczny system zabezpieczenia finansowego osoby z niepełnosprawnością intelektualną. Ważnym jest, aby:

  • rozdzielić funkcje spadkobiercy od wykonawcy testamentu, tak by wykonawca miał prawo kontroli wykonywania woli osoby sporządzającej testament przez spadkobiercę,
  • ustanowić zapis, który może polegać na wypłacaniu osobie z niepełnosprawnością renty w stałej miesięcznej wysokości,
  • ustanowić polecenie, które może polegać na obowiązku opieki faktycznej, wsparcia osoby z niepełnosprawnością, bądź wspólnego zamieszkania, bądź wsparcia w samodzielnym mieszkaniu

Przykład:

Ojciec trójki pełnoletnich dzieci – dwóch pełnosprawnych synów i niepełnosprawnej córki – napisał testament, w którym cały swój majątek (mieszkanie własnościowe i oszczędności) zapisał na najstarszego syna czyniąc go Spadkobiercą i ustanawiając jednocześnie polecenie, aby przekazany mu majątek miał służyć w całości zaspokajaniu potrzeb niepełnosprawnej córki. Młodszego syna ustanowił Wykonawcą Testamentu i upoważnił go do sprawowania kontroli nad sposobem zarządzania przez starszego brata majątkiem przekazanym mu w spadku.

Zalety:

  • forma zabezpieczenia finansowego sporządzana na wypadek śmierci,
  • możliwość połączenia innych rozwiązań – renty, dożywocia, fundacji.

Wady:

 

  • Fundacja

Fundacja jest rozwiązaniem przeznaczonym dla osób posiadających dość duży majątek, który chcą przekazać na utworzenie i działanie nowej osoby prawnej, której zadaniem będzie wsparcie osoby z niepełnosprawnością.

Polskie prawo nie przewiduje możliwości tworzenia fundacji działających na rzecz konkretnej osoby, wymagane jest więc aby cele tworzonej fundacji miały charakter działalności publicznej, np. działań na rzecz osób z niepełnosprawnością intelektualną.

Fundacja może być utworzona:

  • za życia fundatorów w formie aktu notarialnego,
  • w testamencie jako rozporządzenie testamentowe dla wykonawcy testamentu.

Fundacja jako osoba prawna musi mieć ustanowioną strukturę, cele działania i sposób ich realizacji, skład i organizację Zarządu oraz majątek. Wszystkie te zagadnienia muszą znaleźć się w dokumencie, który reguluje całą działalność organizacji czyli w statucie. Statut to najważniejszy dokument dla Fundacji, którego zapisy muszą być bardzo dobrze przemyślane. W celu napisania statutu fundacji warto skonsultować się z doświadczonym prawnikiem, który pomoże w jego napisaniu. Warto jednak pamiętać, żeby:

  • dobrze określić cel działania fundacji,
  • obszernie opisać sposoby realizacji celów działania fundacji czyli konkretnych działań, które fundacja będzie prowadzić na przestrzeni kilkunastu lat,
  • sposób wyboru i skład Zarządu Fundacji czyli organu, który zarządzać będzie majątkiem Fundacji i realizować założone cele,
  • ustanowić organ nadzoru Fundacji w postaci Rady Fundacji, która będzie składała się z osób, do których fundator ma zaufanie, a których zadaniem będzie nadzór nad działalnością Zarządu, z możliwością jego odwołania lub wyboru nowego jego składu,
  • wyposażenie Fundacji w majątek zdolny do wykonania stawianych przed nią zadań.

Zabezpieczenie finansowe osoby z niepełnosprawnością dokonane przy pomocy fundacji opiera się na stworzeniu wyspecjalizowanej jednostki, która poprzez zatrudnionych pracowników, korzystając z otrzymanego i pomnażanego majątku będzie wspierać osoby z niepełnosprawnością. Sposób tego wsparcia będzie zapisany w statucie Fundacji jako sposób realizacji jej celów,
a także będzie zależeć od inwencji i zaradności Zarządu. Nadzór nad działaniem Fundacji należeć będzie do wewnętrznego organu kontroli, samych fundatorów, a także właściwego ze względu na przedmiot działalności Ministra. Wszystkie te organy będą stały na straży wykonywania działalności fundacji zgodnie z jej obowiązującym prawem i wewnętrznymi zapisami.

Przykład:

Rodzice osoby z niepełnosprawnością intelektualną posiadający znaczny majątek tworzą fundację, której celem jest pomoc osobom z niepełnosprawnością intelektualną. W statucie fundacji określają, że sposobem realizacji jej celu działania będzie prowadzenie mieszkań wspomaganych dla osób z niepełnosprawnością intelektualną. Na członków Zarządu wyznaczają swoich przyjaciół, którzy mają doświadczenie w zarządzaniu i prowadzeniu specjalistycznych placówek wsparcia. W skład Rady Fundacji jako organu kontrolnego wchodzi rodzeństwo i dalsza rodzina, których zadaniem jest nadzór na działalnością Zarządu Fundacji. Fundacja, korzystając z posiadanego majątku, tworzy i prowadzi mieszkania wspomagane, z usług których korzysta także dziecko fundatorów. Fundacja korzystając z ofiarności publicznej pomnaża przekazany majątek i rozwija swoją działalność, aby lepiej służyć osobom z niepełnosprawnością.

 

 

Zalety:

  • profesjonalne, oparte na usługach świadczonych przez wyspecjalizowany podmiot wsparcie,
  • duży zakres działania, połączony z możliwością pomnażania majątku,
  • w zasadzie nieograniczone możliwości działania i rozwoju, a co za tym idzie wsparcia i świadczonych usług.

Wady:

  • wymaga dość dużego majątku, który pozwoli na rozpoczęcie działalności fundacji,
  • wymaga stworzenia struktury i posiadania ludzi zdolnych do zarządzania i kontroli nad działalnością fundacji,
  • możliwe duże koszty działania fundacji,
  • nie może być ustanowiona dla wsparcia jednej konkretnej osoby.

 

Przedstawione powyżej propozycje rozwiązań zasadniczo dzielą się na dwa rodzaje:  podejmowane za życia dysponentów majątku (darowizna, renta, dożywocie, fundacja) oraz na wypadek śmierci dysponentów majątku (testament). W zależności od sytuacji rodziny, oczekiwań, planów wobec osoby z niepełnosprawnością, jak i możliwości majątkowych można zastosować jedno z powyższych rozwiązań. Najważniejszym jest, aby przy doborze najlepszego rozwiązania wybrać to, w którym po pierwsze poszanowana będzie autonomia osoby z niepełnosprawnością, po drugie zapewniony będzie jej rozwój i po trzecie – stabilność finansowa. Te trzy elementy są gwarantem bezpiecznej przyszłości.

 

Ulgi, uprawnienia, udogodnienia

 

  • Ulgi podatkowe

Ulga rehabilitacyjna

Osoby z niepełnosprawnością, w ramach rocznego rozliczenia podatku od osób fizycznych PIT, mogą skorzystać z tzw. ulgi rehabilitacyjnej.

Od dochodu można odliczać faktycznie poniesione wydatki na cele rehabilitacyjne oraz wydatki związane z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, poniesione w roku podatkowym przez podatnika będącego osobą z niepełnosprawnością lub podatnika, na którego utrzymaniu są osoby z niepełnosprawnością.

W ramach ulgi rehabilitacyjnej od dochodu można odliczyć m.in. wydatki na:

  1. Adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności.
  2. Przystosowanie pojazdów mechanicznych do potrzeb wynikających z niepełnosprawności.
  3. Zakup i naprawę indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych, niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności (z wyjątkiem sprzętu gospodarstwa domowego).
  4. Zakup wydawnictw i materiałów (pomocy) szkoleniowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności.
  5. Odpłatność za pobyt na turnusie rehabilitacyjnym.
  6. Odpłatność za pobyt na leczeniu w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, za pobyt w zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz odpłatność za zabiegi rehabilitacyjne.
  7. Opłacenie przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu, zaliczonych do I grupy inwalidztwa, w kwocie nieprzekraczającej w roku podatkowym 2280 zł. Jest to odliczenie ryczałtowe.
  8. Utrzymanie przez osoby niewidome i niedowidzące, zaliczone do I lub II grupy inwalidztwa, oraz osoby z niepełnosprawnością narządu ruchu, zaliczone do I grupy inwalidztwa, psa asystującego, o którym mowa w tzw. ustawie o rehabilitacji zawodowej, w kwocie nieprzekraczającej w roku podatkowym 2280 zł.
  9. Opiekę pielęgniarską w domu nad osobą z niepełnosprawnością w okresie przewlekłej choroby uniemożliwiającej poruszanie się oraz usługi opiekuńcze świadczone dla osób z niepełnosprawnością, zaliczonych do I grupy inwalidztwa.
  10. Opłacenie tłumacza języka migowego (dokumenty potwierdzające wykonanie usługi przez firmę bądź osobę fizyczną).
  11. Kolonie i obozy dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością oraz dzieci osób
    z niepełnosprawnością, które nie ukończyły 25. roku życia (kwoty potwierdzone fakturą).
  12. Leki – w wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy faktycznie poniesionymi wydatkami
    w danym miesiącu a kwotą 100 zł, jeśli lekarz specjalista stwierdzi (wyda stosowne zaświadczenie), że osoba z niepełnosprawnością powinna stosować określone leki
    – stale lub czasowo.
  13. Odpłatny, konieczny przewóz na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne:
    1. osoby z niepełnosprawnością – karetką transportu sanitarnego,
    2. osoby z niepełnosprawnością, zaliczone do I lub II grupy inwalidztwa,
      oraz dzieci niepełnosprawnych do lat 16 – również innymi środkami transportu, niż wymienione w lit. a.
  14. Używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność) osoby
    z niepełnosprawnością, zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa, lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę z niepełnosprawnością, zaliczoną do I lub II grupy inwalidztwa albo dzieci z niepełnosprawnością, które nie ukończyły 16. roku życia
    – do potrzeb związanych z koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne, w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2280 zł.
  15. Odpłatne przejazdy środkami transportu publicznego związane z pobytem:
  • na turnusie rehabilitacyjnym,
  • w zakładach leczniczych, o których mowa w pkt. 6,
  • na koloniach i obozach dla dzieci i młodzieży, o których mowa w pkt. 11.
  • Wydatek możemy udokumentować posiadaniem biletu na przejazd
    i potwierdzeniem pobytu.

Podatek od czynności  cywilnoprawnych

Zgodnie z ustawą o podatku od czynności cywilnoprawnych z dnia 9 września 2000 r., osoby ze znacznym stopniem niepełnosprawności, bez względu na przyczynę niepełnosprawności, są zwolnione z opłacania tego podatku, jeśli nabywają na własne potrzeby sprzęt rehabilitacyjny, wózki inwalidzkie, motorowery, motocykle lub samochody osobowe.

 

  • Dofinansowania ze środków PFRON

Osoby z niepełnosprawnością mogą ubiegać się w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie o dofinansowanie w następujących obszarach:

Udział w turnusach rehabilitacyjnych

Turnusy rehabilitacyjne są zorganizowaną formą aktywnej rehabilitacji, połączonej
z elementami wypoczynku. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej
z dnia 15 listopada 2007 r. w sprawie turnusów rehabilitacyjnych (Dz. U. Nr 230 poz. 1694),
z tej formy rehabilitacji mogą korzystać wszystkie osoby z niepełnosprawnością, tj. takie, które posiadają ważne jedno z niżej wymienionych orzeczeń:

  • zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności (znacznego, umiarkowanego, lekkiego),
  • całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy na podstawie odrębnych przepisów,
  • niepełnosprawności, wydane przed ukończeniem 16. roku życia,
  • grupie inwalidzkiej.

Osoba z niepełnosprawnością, ubiegająca się o dofinansowanie kosztów uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym, powinna złożyć odpowiedni wniosek do Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie o dofinansowanie, a także kopię orzeczenia o stopniu niepełnosprawności oraz wniosek lekarza, pod którego opieką się znajduje, o skierowanie na turnus rehabilitacyjny. Wniosek o dofinansowanie zawiera oświadczenie o wysokości dochodu w rodzinie oraz liczbie osób we wspólnym gospodarstwie domowym (obowiązuje kryterium dochodowe).

Pierwszeństwo w uzyskaniu dofinansowania mają osoby o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, osoby z niepełnosprawnością w wieku do 16 lat albo w wieku do 24 lat uczące się i niepracujące.

Przy ubieganiu się o dofinansowanie obowiązuje kryterium dochodowe.

Kwota dofinansowania jest zależna od stopnia niepełnosprawności osoby ubiegającej się o środki. Można także ubiegać się o dofinansowanie do kosztu pobytu opiekuna osoby z niepełnosprawnością.

Obecnie dla osoby ze znacznym stopniem niepełnosprawności kwota dofinansowania wynosi 1254 zł.

Zaopatrzenie w sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze

Osoby z niepełnosprawnością, które otrzymały z Narodowego Funduszu Zdrowia refundację zakupu wyżej wspomnianych artykułów i spełnią kryterium dochodowe, mogą ubiegać się w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie o uzyskanie środków na pokrycie wydatków związanych z powyższym zakupem na podstawie złożonego wniosku.

Wysokość dofinansowania do przedmiotów ortopedycznych i środków pomocniczych wynosi:

  • do 100% udziału własnego osoby z niepełnosprawnością w limicie ceny ustalonym na podstawie odrębnych przepisów, jeżeli taki udział jest wymagany,
  • do 150% sumy kwoty limitu, wyznaczonego przez NFZ, oraz wymaganego udziału własnego osoby z niepełnosprawnością w zakupie tych przedmiotów i środków, jeżeli cena zakupu jest wyższa niż ustalony limit.

Natomiast wysokość dofinansowania do zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny wynosi do 80% kosztów tego sprzętu, nie więcej jednak niż do wysokości pięciokrotnego przeciętnego wynagrodzenia. Wnioskodawca zobowiązany jest do zadeklarowania udziału środków własnych w wysokości stanowiącej minimum 20% kosztów sprzętu rehabilitacyjnego. Właściwy procent wysokości dofinansowania do sprzętu rehabilitacyjnego oraz udziału środków własnych wnioskodawcy w danym roku i górne limity kwot dofinansowania są ustalane w oparciu o posiadane środki finansowe, na posiedzeniu komisji po otrzymaniu środków PFRON. Kwoty te mogą ulec zmianie w przypadku niedoboru środków, a przy znacznej liczbie wnioskodawców decyzja jest podejmowana każdorazowo na posiedzeniu komisji.

Likwidacja barier technicznych i w komunikowaniu się

Przez bariery techniczne należy rozumieć bariery utrudniające lub uniemożliwiające osobie z niepełnosprawnością funkcjonowanie społeczne. Likwidacja tej bariery powinna powodować sprawniejsze działanie takiej osoby w społeczeństwie i umożliwić jej funkcjonowanie w życiu codziennym.

Natomiast przez bariery w komunikowaniu się należy rozumieć ograniczenia uniemożliwiające lub utrudniające osobie z niepełnosprawnością swobodne porozumiewanie się i/lub przekazywanie informacji. Likwidacja tej bariery powinna powodować umożliwienie osobom z niepełnosprawnością sprawniejsze i bardziej swobodne porozumiewanie się oraz przekazywanie informacji.

Pisemny wniosek o dofinansowanie likwidacji ww. barier osoba z niepełnosprawnością składa w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w miejscu zamieszkania.

O dofinansowanie likwidacji barier w komunikowaniu się i technicznych mogą ubiegać się osoby z niepełnosprawnością, jeżeli jest to uzasadnione potrzebami wynikającymi z niepełnosprawności. Ponadto dofinansowanie nie może obejmować kosztów realizacji, poniesionych przed przyznaniem środków finansowych i zawarciem umowy.

Wysokość dofinansowania do likwidacji barier w komunikowaniu się i technicznych wynosi do 95 proc. kosztów przedsięwzięcia, nie więcej jednak niż do wysokości piętnastokrotnego przeciętnego wynagrodzenia.

Likwidacja barier architektonicznych

Bariery architektoniczne to wszelkie utrudnienia występujące w budynku i w jego najbliższej okolicy, które ze względu na rozwiązania techniczne, konstrukcyjne lub warunki użytkowania uniemożliwiają lub utrudniają swobodę ruchu osobom z niepełnosprawnością. O dofinansowanie likwidacji barier architektonicznych mogą ubiegać się osoby z niepełnosprawnością, które mają trudności w poruszaniu się.

Przy ubieganiu się o środki na likwidację barier architektonicznych nie obowiązuje kryterium dochodowe, chociaż sytuacja materialna może być brana pod uwagę.

Wysokość dofinansowania do likwidacji barier architektonicznych wynosi do 95 proc. wartości realizowanego zadania, nie więcej jednak niż do wysokości piętnastokrotnego przeciętnego wynagrodzenia. Jest to kwota maksymalna. Wysokość otrzymanego dofinansowania zależy m.in. od zakresu planowanych prac.

Program „Aktywny Samorząd”

Osoby z niepełnosprawnością mogą także ubiegać się o środki w ramach Programu „Aktywny samorząd”, który realizowany jest przez Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie (PCPR).
W zależności od zakresu umowy, zawartej pomiędzy powiatem a Państwowym Funduszem Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) zależy, z jakich form wsparcia będzie można skorzystać w poszczególnych Powiatowych Centrach Pomocy Rodzinie. Dlatego szczegółowe informacje, dotyczące Programu „Aktywny Samorząd”, można uzyskać w PCPR w miejscu zamieszkania.

W ramach tego programu można uzyskać wsparcie m.in. w zakupie i montażu oprzyrządowania do samochodu, uzyskaniu prawa jazdy kategorii B, uzyskaniu wyższego wykształcenia czy zakupie sprzętu komputerowego.

Ważne! Po szczegółowe informacje dotyczące każdego rodzaju dofinansowania należy udać się do Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie (PCPR) w miejscu zamieszkania, ponieważ poszczególne samorządy mogą ustalać dodatkowe kryteria przyznawania środków, co jest zgodne z obowiązującymi przepisami. Może być więc tak, że w jednym PCPR będzie możliwość otrzymania dofinansowania np. do zbudowania windy, w innym zaś będą dostępne jedynie środki na zbudowanie podjazdu. Różne mogą też być górne limity kwot dofinansowania.

  • Uprawnienia pracownika ze znacznym i umiarkowanym
    stopniem     niepełnosprawności

Zgodnie z Ustawą o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, pracujące osoby ze znacznym stopniem niepełnosprawności mają określone uprawnienia. Są to:

– Skrócony czas pracy

Czas pracy osoby zaliczonej do znacznego stopnia niepełnosprawności nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Osoba z niepełnosprawnością nie może być zatrudniona w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych. Zatrudnienie według skróconych norm czasu pracy nie może powodować obniżenia wynagrodzenia.

Przepisów tych nie stosuje się jednak:

  • do osób zatrudnionych przy pilnowaniu oraz
  • gdy na wniosek osoby zatrudnionej lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą wyrazi na to zgodę.

– Dodatkowa przerwa w pracy

Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, jeśli czas pracy pracownika wynosi co najmniej 6 godzin, jest on uprawniony do trwającej co najmniej 15 minut przerwy w pracy, wliczanej do czasu pracy. Osobie z niepełnosprawnością przysługuje dodatkowe 15 minut przerwy, także wliczone do czasu pracy. Można tę przerwę wykorzystać na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek.

– Dodatkowy urlop wypoczynkowy

Osoba zaliczona do znacznego stopnia niepełnosprawności ma prawo do dodatkowego,
10-dniowego urlopu. Przysługuje on na takich samych zasadach, jak urlop wypoczynkowy. Jeśli osoba z niepełnosprawnością jest zatrudniona w niepełnym wymiarze czasu pracy, wymiar urlopu dodatkowego ustala się proporcjonalnie do czasu pracy.

Prawo do pierwszego urlopu dodatkowego osoba z niepełnosprawnością nabywa po przepracowaniu jednego roku po dniu zaliczenia jej do stopnia niepełnosprawności.
Za dzień zaliczenia do stopnia niepełnosprawności należy uznać dzień posiedzenia zespołu orzekającego (data wydania orzeczenia).

– Prawo do korzystania ze zwolnień od pracy

Osoba ze znacznym stopniem niepełnosprawności ma prawo do zwolnienia od pracy
z zachowaniem prawa do wynagrodzenia:

  • w wymiarze do 21 dni roboczych w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym, nie częściej niż raz w roku,
  • w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, a także w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy, jeżeli czynności te nie mogą być wykonane poza godzinami pracy.

Pracodawca udziela zwolnienia od pracy w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym na podstawie wniosku lekarza, sprawującego opiekę nad osobą niepełnosprawną, o skierowanie na turnus rehabilitacyjny. Łączny wymiar dodatkowego urlopu wypoczynkowego i zwolnienia od pracy w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym nie może przekraczać 21 dni roboczych w roku kalendarzowym.

Ważne!
Osoby skierowane do sanatorium przez lekarza NFZ, podobnie jak osoby korzystające z prewencji rentowej ZUS, nie mogą z takiego zwolnienia korzystać.

Pracownik może także korzystać ze zwolnienia od pracy w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, a także w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy. Zwolnienie to skutkuje usprawiedliwioną nieobecnością pracownika w pracy w sytuacji, gdy czynności te nie mogły być wykonane poza godzinami pracy. Nieobecność w takim przypadku może trwać cały dzień lub kilka godzin, a pracodawca nie może wymagać, aby pracownik korzystał w tym czasie z urlopu wypoczynkowego.

– Racjonalne usprawnienia

Niezbędne racjonalne usprawnienia polegają na przeprowadzeniu koniecznych w konkretnej sytuacji zmian lub dostosowań do szczególnych, zgłoszonych pracodawcy potrzeb, wynikających z niepełnosprawności danej osoby.

Racjonalne usprawnienia mogą polegać na przystosowaniu pomieszczenia (likwidacja barier architektonicznych), odpowiednim wyposażeniu (np. sprzęt biurowy sterowany głosem – ułatwienie dla osób niewidomych, umożliwienie skorzystania z alternatywnych form komunikacji – zatrudnienie tłumacza języka migowego). Czasem wystarczające jest przeniesienie stanowiska pracy z piętra na parter czy zamontowanie niżej półki z dokumentami.

 

 

 

  • Inne uprawnienia

Karta parkingowa – to dokument uprawniający do parkowania na specjalnie oznakowanych miejscach dla osób z niepełnosprawnością – tzw. kopertach. Karta parkingowa uprawnia także do niestosowania się do niektórych znaków drogowych.

Karta parkingowa wydawana jest osobom ze znacznym stopniem niepełnosprawności, mającym ograniczone możliwości samodzielnego poruszania się (na podstawie orzeczenia wydanego po 1 lipca 2014 r.).

Wniosek składa się do przewodniczącego Powiatowego Zespołu ds. Orzekania
o Niepełnosprawności.

Osoba z niepełnosprawnością składa wniosek osobiście, z wyjątkiem:

  • osoby, która nie ukończyła 18. roku życia, za którą wniosek składają rodzice lub ustanowieni przez sąd opiekunowie albo jeden z rodziców lub ustanowionych przez sąd opiekunów;
  • osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie, pozostającej pod władzą rodzicielską, za którą wniosek składa jeden z rodziców;
  • osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie, niepozostającej pod władzą rodzicielską lub osoby ubezwłasnowolnionej częściowo, za którą wniosek składa odpowiednio opiekun lub kurator ustanowiony przez sąd.

Do wniosku dołącza się:

  • jedną fotografię o wymiarach 35 mm x 45 mm, odzwierciedlającą aktualny wizerunek osoby, której wniosek dotyczy, przedstawiającą tę osobę bez nakrycia głowy i okularów z ciemnymi szkłami;
  • dowód uiszczenia opłaty za wydanie karty parkingowej (21 zł);
  • w przypadku złożenia wniosku przez osoby, które nie ukończyły 18. roku życia oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie, składa się oświadczenie o posiadaniu prawa do sprawowania odpowiednio władzy rodzicielskiej, opieki lub kurateli.

Składając wniosek przedstawia się do wglądu oryginał prawomocnego orzeczenia o niepełnosprawności (wydanego po 1 lipca 2014 r.), o stopniu niepełnosprawności lub o wskazaniach do ulg i uprawnień, wraz ze wskazaniem do karty parkingowej.

Zniżki w komunikacji PKP i PKS

Osoby posiadające orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności (lub całkowitej niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji) mogą korzystać z ulgowych przejazdów w komunikacji PKP/PKS:

  • 49% ulgi na przejazdy w pociągach PKP – tylko w klasie 2. pociągów osobowych (warto zaznaczyć, że pociągami osobowymi są np. wszystkie pociągi Przewozów Regionalnych),
  • 37% ulgi tylko w klasie 2. w pociągach pośpiesznych, TLK, ekspresowych, IC i EC.
  • Osoby niewidome, posiadające orzeczenie o stopniu znacznym, mają natomiast prawo do:
  • 93% ulgi w przejazdach w pociągach PKP – tylko w 2. klasie pociągów osobowych (warto zaznaczyć, że pociągami osobowymi sa np. wszystkie pociągi Przewozów Regionalnych),
  • 51% ulgi – tylko w 2. klasie w pociągach pośpiesznych, TLK, ekspresowych, IC, EC.

Opiekun lub przewodnik towarzyszący osobie posiadającej stopień znaczny lub osobie niewidomej posiadającej stopień znaczny (lub całkowitą niezdolność do pracy i samodzielnej egzystencji) ma prawo do 95% zniżki w pociągach osobowych, pośpiesznych, ekspresowych, IC, EC.

Informacje dotyczące zniżek dla osób o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności w przejazdach oraz dokumentów wymaganych do ich potwierdzenia można znaleźć na stronach internetowych przewoźników.

Powyższe zniżki ustawowe obowiązują również przewoźników autobusowych.

Zniżki w komunikacji miejskiej

Ulgi w komunikacji miejskiej ustalane są w drodze uchwały rady miasta lub gminy. Dlatego w poszczególnych miejscowościach są różne, np. w Warszawie osoby ze znacznym stopniem niepełnosprawności korzystają wraz z opiekunem z bezpłatnych przejazdów w komunikacji miejskiej. W wielu miastach jest podobnie, w innych całkiem inaczej.

Informacje dotyczące ulg w komunikacji danego miasta oraz dokumentów potwierdzających prawo do ulgi można znaleźć na stronach miasta lub zakładów komunikacyjnych.
W Warszawie:  www.ztm.waw.pl.

Zwolnienie z abonamentu za radio i telewizję

Niektóre osoby z niepełnosprawnością są zwolnione z wnoszenia opłat za abonament radiowo-telewizyjny. Z abonamentu zwolnione są osoby:

  • zaliczone do I grupy inwalidów lub posiadające orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub
  • posiadające orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy, na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 j.t., z późn.zm.) lub
  • posiadające orzeczenia trwałej lub okresowej całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, na podstawie ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291, z późn. zm.) lub
  • które otrzymują świadczenie pielęgnacyjne z właściwego organu, realizującego zadania w zakresie świadczeń rodzinnych, jako zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej, lub rentę socjalną z ZUS lub innego organu emerytalno-rentowego lub
  • niesłyszące, u których stwierdzono całkowitą głuchotę lub obustronne upośledzenie słuchu (mierzone na częstotliwości 2.000 Hz o natężeniu od 80 dB) lub
  • niewidome, których ostrość wzroku nie przekracza 15%.

 

Rabat  na usługi telekomunikacyjne

Niektóre firmy telekomunikacyjne przyznają ulgi w opłatach osobom z niepełnosprawnością. Nie są to ulgi ustawowe, lecz ustalane przez poszczególnych operatorów.

Dla przykładu, w Orange przyznano rabaty osobom:

  • ze znacznym stopniem niepełnosprawności, z symbolem przyczyny niepełnosprawności 04-O,
  • ze znacznym stopniem niepełnosprawności, z symbolem przyczyny niepełnosprawności 03-L,
  • posiadającym orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności i więcej niż jednym symbolu niepełnosprawności, jeśli jednym z symboli przyczyny niepełnosprawności jest jeden z ww., tj. 04-O lub 03-L,
  • osobom z niepełnosprawnościami, które nabyły prawa do ulg na podstawie rozporządzenia Ministra Łączności z 21 października 1996 r., jeśli stopień niepełnosprawności został orzeczony na stałe.

Rabaty udzielane są osobom z niepełnosprawnością, które ukończyły 16 lat. Rabat może otrzymać osoba z niepełnosprawnością uprawniona do uzyskania rabatu albo jej prawny opiekun w razie stałego lub czasowego zamieszkiwania opiekuna prawnego razem z osobą z niepełnosprawnością. Pod pojęciem stałego lub czasowego zamieszkiwania rozumie się stałe lub czasowe zameldowanie osoby z niepełnosprawnością i opiekuna prawnego w tym samym lokalu mieszkalnym lub budynku.

W Orange rabat wynosi 50% w opłacie za przyłączenie telefonu stacjonarnego, 50% w opłacie abonamentowej za telefon stacjonarny.

Więcej informacji dotyczących ulg można znaleźć u operatorów.

 

Wstęp do muzeów

Zgodnie z przepisami, m.in. renciści, renciści socjalni oraz osoby niepełnosprawne wraz
z opiekunami są uprawnieni do korzystania z zakupu ulgowych biletów do muzeów. Dokumentem potwierdzającym uprawnienie do korzystania z ulgi w opłacie za wstęp do muzeów jest legitymacja emeryta-rencisty lub legitymacja dokumentująca niepełnosprawność (stopień niepełnosprawności). Wysokość ulgi oraz dzień wstępu bez opłaty ustala dla każdego muzeum jego dyrektor.

Ważne! Ulgi te obowiązują w muzeach państwowych.

Pierwszeństwo w kolejkach

Od 2004 r. nie ma ustawowego obowiązku obsługiwania osób z niepełnosprawnością poza kolejnością w sklepach, urzędach czy placówkach służby zdrowia. Jednak rozmaite instytucje czy placówki handlowe w swoich wewnętrznych regulaminach ustanawiają zasadę pierwszeństwa w obsłudze osób z niepełnosprawnością, szczególnie osób z widoczną niepełnosprawnością i ze stopniem znacznym. Dotyczy to m.in. placówek Poczty Polskiej, urzędów gmin, niektórych banków, niektórych sieci marketów.

Udogodnienia na poczcie

Na podstawie Ustawy Prawo pocztowe, bezpłatna usługa doręczenia listów, paczek i przekazów bezpośrednio do domu przysługuje osobom ze znacznym stopniem niepełnosprawności, przy czym do tego typu usług mają prawo jedynie osoby:

  • korzystające z wózka inwalidzkiego,
  • niewidome,
  • ociemniałe.

Listonosz powinien także przyjąć od takiej osoby zwykły, opłacony list i wrzucić go do skrzynki. Nie może być to tzw. przesyłka rejestrowana, czyli np. list polecony.

Zapotrzebowanie na tę usługę z okazaniem wymaganych dokumentów (orzeczenie o stopniu niepełnosprawności) zgłasza się w urzędzie pocztowym w miejscu stałego pobytu lub
u listonosza obsługującego rejon.

Oprócz tego, placówki pocztowe mają wydzielone specjalnie przystosowane i oznakowane stanowiska do obsługi osób z niepełnosprawnością i dostosowane skrzynki do ich potrzeb.

Pomoc w podróży samolotem

Osoby z niepełnosprawnością lub o ograniczonej sprawności ruchowej mogą korzystać
w podróży lotniczej z rozmaitych ułatwień. Przy dokonywaniu rezerwacji nie później jednak niż 48 godzin przed lotem należy poinformować linie lotnicze, że osoba z niepełnosprawnością wymaga pomocy w trakcie podróży. Pomoc jest możliwa na wszystkich etapach podróży, od przybycia do terminalu, przez odprawę bagażową, wejście do samolotu aż do pomocy na pokładzie samolotu.

Ulga paszportowa

Osobom z niepełnosprawnością przysługują zniżki przy wyrabianiu paszportu:

Ulga 50 % (czyli trzeba zapłacić 70 zł) po udokumentowaniu przysługuje m.in.:

  • emerytom, rencistom, osobom niepełnosprawnym i współmałżonkom tych osób, pozostającym na ich wyłącznym utrzymaniu,
  • osobom przebywającym w domach pomocy społecznej lub w zakładach opiekuńczych, albo korzystających z pomocy społecznej w formie zasiłków stałych.

Nie pobiera się natomiast opłaty paszportowej od:

  • osób przebywających w domach pomocy społecznej lub w zakładach opiekuńczych albo korzystających z pomocy społecznej w formie zasiłków stałych, jeżeli ich wyjazd za granicę następuje w celu długotrwałego leczenia lub w związku z koniecznością poddania się operacji.

Pies asystujący

Niektóre osoby z niepełnosprawnością, posiadające orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności, korzystają z pomocy psa asystującego lub psa przewodnika.

Przepisy Ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych definiują psa asystującego jako „odpowiednio wyszkolonego i specjalnie oznaczonego psa, w szczególności psa przewodnika osoby niewidomej lub niedowidzącej oraz psa asystenta osoby niepełnosprawnej ruchowo, który ułatwia osobie niepełnosprawnej aktywne uczestnictwo w życiu społecznym”.

Pies asystujący jest to więc pies, który towarzyszy osobie z niepełnosprawnością i wykonuje dla niej specjalne zadania. Mówiąc w skrócie, jest to pies na co dzień mieszkający z osobą
z niepełnosprawnością, różniący się od zwykłego, domowego psa tym, że jest specjalnie wyszkolony i potrafi pomóc swojemu opiekunowi w codziennych czynnościach.

Psy są szkolone w zależności od funkcji, jakie będą pełnić. Mogą to być m.in.:

  • Pies przewodnik – najbardziej znany spośród pomagających osobom z niepełnosprawnością. Jest to pies wyszkolony indywidualnie do pomocy osobie niewidomej lub niedowidzącej, który np. pomaga swobodnie poruszać się w przestrzeni publicznej.
  • Pies asystent, zwany też psem serwisowym, to z kolei pies wyszkolony indywidualnie do pomocy osobie z niepełnosprawnością fizyczną, która nie jest w stanie wykonywać pewnych czynności dnia codziennego, jak np. zakładanie kurtki czy skarpetek, podniesienie przedmiotu, który upadł, zapalanie światła.
  • Pies szkolony do tego, by pomagać osobom niesłyszącym. Jego zadaniem jest informowanie właściciela o istotnych dźwiękach, np. o dzwonku do drzwi, ale też
    o dźwięku syreny alarmowej.
  • Inne psy są też szkolone, by ostrzegać właściciela przed atakiem epilepsji. Pozwoli
    to przygotować się odpowiednio do ataku padaczki.

W Polsce najczęściej możemy spotkać psa przewodnika i psa asystenta. Coraz więcej też psów jest szkolonych do dogoterapii, czyli terapii np. dzieci z autyzmem, z mózgowym porażeniem dziecięcym.